Open brief: Sedermaaltijd is existentieel voor messiaanse christenen

Beste Jacob Schneider,

Je denkt dat christenen die de Sedermaaltijd vieren ‘hoogstens de Joodse Sedermaaltijd naspelen’. Volgens jou kunnen ‘christenen niet echt deze maaltijd vieren omdat zij niet uit Egypte zijn uitgeleid’. Wel, ik ben een christen die al sinds 2002 Pesach viert, en sinds 2003 ook initiatief neemt tot Pesachvieringen voor christenen.

In je blog-post probeer je de christelijke viering van de sedermaaltijd positief te benaderen, om ‘het naspelen van de Joodse sedermaaltijd’ niet per se te hoeven afwijzen. Dat waardeer ik. Maar toch herken ik deze manier van spreken helemaal niet. Ik zal reageren met mijn persoonlijke mening hierover. Dat doe ik zonder anderen aan te halen, want er is geen specifiek messiaans antwoord, net zo min als er een specifieke Joodse seder is, die bestaat immers niet. Er zijn meer dan 1000 haggadot (liturgieën die de sedermaaltijd begeleiden), messiaanse christenen zoals ik voegen daar nog weer nieuwe haggadot aan toe.
Je beweert dat de Sedermaaltijd iets exclusief Joods is, zoals het avondmaal iets exclusief christelijks is. Geen van beiden is waar. Ik zal met het Avondmaal beginnen.

Het ‘avondmaal’ gaat over brood en wijn. Het nuttigen van brood en wijn is volgens de Evangelist een teken van het nieuwe verbond, dat gevestigd zal worden als de Messias komt. Jezus drinkt daarom ook zelf niet van de wijn, totdat Hij dat zal doen in het Koninkrijk met zijn volgelingen.
Voor mij hebben deze verbondstekenen een heel andere waarde dan die het christendom hieraan gegeven heeft. Dat komt doordat ik me net als Jezus baseer op de Tora en de profeten. Op die basis was het Joodse gebruik ontstaan om samenkomsten en feestmaaltijden te openen met een kidoesj, een moment van heiliging. Toen Jezus de kidoesj vierde met zijn discipelen, betekende het niets anders dan dat. Hij verdiepte deze betekenis door er hoop in te zien, hoop op het Koninkrijk en het Nieuwe Verbond in de opstanding! Die hoop zag Hij door Zijn sterven en opstanding heen. Dat christenen dit gebruik hebben ontworteld en er een mystieke aanraking met God bij verwachten, is in feite mijn probleem niet omdat ik het zo gewoon niet ervaar. Maar je zou kunnen zeggen dat het christendom dit Joodse gebruik heeft toegeëigend, zonder de werkelijke achtergrond ervan serieus te nemen. Dat komt eerder op mij als diefstal over dan mijn viering van een sedermaaltijd. Want hoe dit ook aan christenen is overgedragen door de apostelen, ik geloof nooit dat zij bedoelden om het gebruik zo te laten verbasteren. Echter, het gebruik is zo oud dat niemand er meer een probleem van maakt. Het lijkt erop dat Joden hun kidoesj vrijwillig afstaan, omdat het niet langer herkenbaar is als een Joods gebruik.

Met de sedermaaltijd is het anders. Christenen in het Westen vieren dat waarschijnlijk al 1600 jaar niet meer, als ze het al ooit gedaan hebben. Want veel heidenen zijn pas na de vierde eeuw tot het christelijke geloof gekomen, toen Rome het al gezuiverd had van zo veel mogelijk Joodse invloeden…
Het huidige messiaanse ontwaken onder christenen is daarom geen ‘naspelen van een Joodse maaltijd’. Het is een herinnering aan geboden uit de Tora die christenen van het begin af serieus hebben genomen. Zoals het eten van lamsvlees, ongezuurde broden en bittere kruiden. Rome ging hiermee sinds de vierde eeuw een andere weg. Helaas hebben velen Rome hierin gevolgd. Maar de sedermaaltijd is altijd deel geweest en gebleven van het apostolische aanbod om deel uit te maken van Israël. Want wilde olijftakken die geënt worden op de edele olijf, mogen één geheel worden met die boom. Daarom alleen al is het volgen van geboden uit de Tora niet exclusief Joods. Alle volken werden door de apostelen uitgenodigd om Jezus te volgen in zijn geloof. Dat leert de Tora ook zelf in bijv. Gen. 26:3-5 en Ex. 11:8 (hier staat niet dat Israël wordt uitgeleid, maar ‘al het volk dat in Mozes’ voetspoor gaat).

Messiaanse christenen gaan een andere weg dan Rome. Zij kiezen voor ‘de weg’ van Jezus, die ook Zelf de weg is. en als Hij de weg is, dan is Hij ook ons voorbeeld en mógen wij Zijn geloof aannemen. Dat heeft niets te maken met Joodse rituelen naspelen. De implicatie alleen al getuigd van respectloosheid jegens messiaanse christenen. Maar ook in de zin die jij aandraagt, het serieuze spel als ernstige zaak. Nee, wij spelen geen Joodse cultuur na, maar bouwen onze eigen messiaanse cultuur in een postmoderne wereld die steeds verder haar eigen cultuur verspeeld.

Mozes riep een volk om uit Egypte weg te trekken. Dat volk moest ‘de slavernij door verdrukking’ verlaten. Abraham had die uitleiding in Genesis 12 al meegemaakt, Ezra maakte hem veel later mee en ook ik ben uitgeleid. Dat is eenvoudig omdat God altijd zo is blijven redden zoals Hij in de Bijbel talloze malen heeft laten zien. Daarom kan ik met mijn hele hart zeggen: ja ik ben uitgeleid uit de slavernij, uit Egypte, door de Rode zee heen, en ik ben ook op weg gegaan om bij de Sinaï in het verbond met God te worden opgenomen. Onder de volken ja, dus niet letterlijk bij dezelfde berg. Precies zoals de profeet Ezechiël dat voorzien heeft (20:34-40).
Dus nee, ik speel geen sedermaaltijd na, in de verste verte niet. Ik vier het als jonge broeder van het Joodse volk, dankzij Jezus en de uitnodiging van Zijn herauten. Het leert mij om de individuele christelijke eucharististische mystiek achter me te laten. Daarvoor in de plaats krijg ik van God de gelegenheid om mij als onderdeel van een volk in een eigen gemeenschappelijke messiaanse cultuur te laten bestaan. Als deel van Israël, hoewel ik tot een andere stam behoor dan de Joden.

Met een hartelijke groet,

Kees Bloed