Serie over antisemitisme: ‘Er is altijd iets op Joden aan te merken’

In de documentaireserie De kanarie in de kolenmijn is een voor Joden zorgwekkend en confronterend fenomeen te constateren: antisemitisme is weer ‘in’. Groenteman geeft in een interview in NRC Handelsblad van vrijdag haar definitie van onvervalste Jodenhaat. “Antisemitisme is dat je zelf te klein en te bekrompen bent om je eigen verantwoordelijkheid te nemen en dus maar een groep uitkiest aan wie je de schuld geeft. En dat zijn om de een of andere reden altijd de Joden. Ten tijde van de Kruistochten hadden ze het verkeerde geloof, in de Holocaust het verkeerde ras. En in het geval van Israël hebben ze de verkeerde staat. Er is altijd iets op Joden aan te merken”, zegt ze in het liberale dagblad.

Groenteman, zelf niet al te religieus, ziet een van de redenen van antisemitisme “omdat Joden van oudsher geweigerd hebben om zich te schikken in een ander geloof. Ze hebben altijd gezegd: ‘ons geloof is ons geloof’. Iets waar je bovendien niet makkelijk bij komt. Word maar ’ns Joods. Dat is het verschil met al die andere godsdiensten die roepen: ‘kom erbij!’. Je kunt je vanavond nog melden als bekeerde christen. En moslim worden lukt ook nog wel. Maar Joods worden is een ongelofelijk gedoe. De orthodox-joodse gemeenschap is een bubbel op zich, een hechte familie waar je als buitenstaander niet zomaar bij komt. Uiteindelijk was het antisemitisme van dien aard dat Joden in bepaalde takken van sport heel goed geworden zijn. De geldhandel bijvoorbeeld. De meeste religies mochten geen rente vragen, Joden mochten dat wel. Daardoor floreerden ze in de handel. Dat zette dus ook weer kwaad bloed. Dit is wel heel kort door de bocht, trouwens.”

Antisemitisme gaat volgens Groenteman verder dan de Joodse gemeenschap. “Deze uitspraak spookt al weken onafgebroken door mijn hoofd: ‘de haat die begint met Joden, eindigt nooit met Joden’. En zo is het. Het begint bij Joden, maar het gaat uiteindelijk over ons allemaal. Antisemitisme is een teken van onheil. We leven op dit moment in een extreem giftige samenleving. Reken maar dat wij met z’n allen een levensgroot probleem hebben. Daar hoef je geen Jood voor te zijn. De kolenmijn is allang vergiftigd.”