Hebreeuws leren | Les 1: Het Hebreeuwse alfabet

Hebreeuws maakt deel uit van de Semitische talen, genoemd naar Sem, één van de zonen van Noach. Andere semitische talen zijn Arabisch, Ethiopisch, Kanaänitisch, dat in Mozes’ dagen werd gesproken door de volken in Kanaän, en Aramees. Laatstgenoemde taal verdrong in de tijd van de ballingschap (rond 600 v. Chr) het Hebreeuws en was in Jezus’ dagen de omgangstaal. 

Ook het oud-Hebreeuwse letterschrift werd geleidelijk verdrongen door het Aramese kwadraatschrift, de vierkante letters waarin de Hebreeuwse Bijbel is geschreven. Het Hebreeuwse alfabet telt 22 letters, in principe allemaal medeklinkers (of keelklanken). Welke klinkers er bij een woord behoren wist men deels door ervaring, deels doordat een aantal letters een aanwijzing geven. Zo behoort bij de alef (א) meestal een a- of e-klank, soms een i of o; bij de waw (ו) een o- of oe-klank, bij de ayin (ע) meestal een o-klank, bij de yod (י) een ie- of e-klank en bij een he (ה) aan het eind van een woord een a-klank. Zulke letters, die helpen een klinker uit te spreken, noemt men ‘leesmoeders’ of ‘matres lexionis’.

De letters van het Hebreeuwse alfabet komen niet compleet overeen met ons Latijnse alfabet. Zo vind je tweemaal een letter t, tweemaal een letter s, twee letters voor de k-klank, en een letter die wij niet kennen, de tsade (צ), een scherpe ts- of tz-klank, die de bijbelvertalers afwisselend met een s of met een z weergaven in bijvoorbeeld het woord Sion of Zion. Hebreeuws wordt (evenals Arabisch) van rechts naar links geschreven. Een aantal letters worden aan het einde van een woord anders geschreven, naar beneden verlengd, we noemen deze de ‘sofiet’ of slotletters. Zoals onze letters op een lijn eronder worden geschreven, zo ‘hangen’ Hebreeuwse letters aan een lijn erboven. Het Hebreeuws kent oorspronkelijk geen cijfers (in het moderne Hebreeuws worden de normale cijfers wel gebruikt). Aan de letters werd een waarde toegekend, oplopend van 1 tot 400. Soms wordt aan de slotletters een aparte waarde toegekend. Die vind je tussen haakjes in de tabel op de volgende bladzijde. Een hoge komma (geresh) links van een letter vermenigvuldigt de waarde met 1000.

De Universiteit van Texas en Foundationstone lezen u de letters graag voor. Voor het typen van Hebreeuwse teksten op de computer wordt veelal het lettertype Bwhebl gedownload. Het vraagt een tabel om de toetsen van het toetsenbord ‘om te denken’ naar Hebreeuwse letters. Ik geef zelf de voorkeur aan ‘invoegen’ van ‘speciale tekens’ in mijn tekstverwerker. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Opdracht 2: Beluister de alfabet-video

Het Hebreeuwse alfabet

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

׳ is geen jod, maar een hoge komma (geresh), gebruikt bij afkortingen en andere klanken.
* Met een geresh spreek je צ׳ uit als tsj of tsh, ג׳ als dzj, en ז׳ als zj.