Hoogeveen corrigeert historische fout: Joodse begraafplaats krijgt grond met graven terug

De Joodse begraafplaats aan de Van Echtenstraat in Hoogeveen krijgt grond terug om daarmee recht te doen aan de oorspronkelijke grens. “Een historische fout wordt na zeventig jaar gecorrigeerd,” zegt Ruben Vis, alg. secretaris van het Nederlands-Israëlitisch Kerkgenootschap. Dankzij de inzet van Hoogeveners Albert Metselaar en Hans Bertels wordt wat door de gemeente in de jaren ’50 is afgenomen, weer teruggeven.

Vis: “Voor Joodse begraafplaatsen is de volledigheid van de begraafgrond van heel groot belang. Op het stuk dat is afgenomen en nu weer bij de begraafplaats wordt getrokken, zijn de resten aanwezig van de daar begraven inwoners van Hoogeveen. De grafrust is verstoord, maar die zal weer worden gerespecteerd. Een goed en te prijzen besluit van de gemeente Hoogeveen.”

De streekhistorici Metselaar en Bertels wezen de gemeente Hoogeveen op deze historische fout. In de jaren vijftig blijkt een deel van de begraafplaats te zijn toegevoegd aan het openbaar gebied, waarover vervolgens een stoep is aangelegd. Dàt er is begraven in de grond die nu stoep is en die binnenkort weer bij de begraafplaats wordt getrokken blijkt uit een brief van opperrabbijn Justus Tal uit 1946. Tal begon zijn opperrabbinale loopbaan als opperrabbijn van Utrecht en Drenthe. Na de oorlog werd hij opperrabbijn van Amsterdam. Tal schrijft in 1946 zich te herinneren hoe hij in 1926 de begraafplaats, die toen al honderd jaar buiten actief gebruik was, heeft geïnspecteerd omdat er toen al plannen bestonden om een strook grond van de begraafplaats bij de openbare weg te trekken. “Ik ben toen naar Hoogeveen gekomen en door voorzichtig graven, in aanwezigheid van één of twee wethouders en enige gemeenteraadsleden, werd toen onderzocht tot hoever de graven reiken. De graven bleken tot de uiterste rand van het veldje te liggen.” Dus ook op de strook die nu voetpad is. De getuigenis van opperrabbijn Tal heeft de gemeente er kennelijk niet van weerhouden een strook van de begraafplaats af te splitsen en er het voetpad op aan te legen dat er nu nog is. Wanneer opperrabbijn Tal er in 1926 met wethouders en gemeenteraadsleden ging kijken is goed mogelijk dat het Joodse leden van de gemeenteraad betrof. Toen de strook grond van de Joodse begraafplaats in de jaren ’50 werd afgenomen was de kehilla gedecimeerd tot 27 Joden die nog in Hoogeveen woonden.

Joodse begraafplaats Van Echtenstraat met voetpad
Metselaar en Bertels hebben wethouder Erik Giethoorn geconfronteerd met de misstand omtrent de Joodse begraafplaats. Giethoorn concludeerde dat de gemeente heeft gehandeld in strijd met afspraken die in het verleden zijn gemaakt met de eigenaar van de begraafplaats. De gemeente zal er voor zorgen dat de kadastrale grens wordt hersteld. Het uit de jaren ‘90 daterende gietijzeren hekwerk dat de begraafplaats scheidt van het voetpad zal naar voren worden geplaatst. De bestrating van het voetpad verdwijnt en ter plaatse wordt gras ingezaaid zodat het met de rest van de begraafplaats ook optisch weer één geheel vormt. Waar nu twee parkeerplekken zijn, komt het voetpad te liggen.

De begraafplaats aan de Van Echtenstraat heeft tot 1839 gediend voor het begraven van de Joden van Hoogeveen. De eerste Joden vestigden zich in Hoogeveen in 1691. De begraafplaats ligt naast de voormalige pastorie van de Grote Kerk in het centrum van Hoogeveen. De begraafplaats zou ooit nog groter zijn geweest. Op een deel van de Joodse begraafplaats zou de pastorie of kosterswoning die bij de kerk hoort, zijn gebouwd. Het was een tijd dat er met een Joodse begraafplaats geen rekening werd gehouden in het zuiden van Drenthe.

Hoogeveen telt twee Joodse begraafplaatsen. In 1831 werd een nieuwe begraafplaats buiten de bebouwde kom in gebruik genomen. Op de begraafplaats aan de Van Echtenstraat staan nog twee grafstenen. Het betreft overledenen met typisch Hoogeveens-Joodse familienamen: Van der Wijk en Wijnberg. De overige zerken waren van hout en zijn vergaan, mogelijk liggen er nog stenen matsewot in de grond. Lokale historici schatten het aantal begravenen op zo’n tweehonderd.

– – – – –

Bronvermelding
Datum:    17-12-2019
Beeld:      NIK
Website: https://www.nik.nl/

– – – – –