Is de Menswording van de Here Jezus uniek?

Velen stellen dat er niets zo uniek is als de Menswording van de Here Jezus. Maar de menswording van Adam was ook uniek. Verondersteld wordt dat in Hem God Mens werd. Maar gelovigen worden ook ‘goden’ genoemd (Jh 10:34). In oude heidense religies en mythologieën van ver voor Christus worden goden ook mens. Hoe uniek is de Menswording van de Here Jezus eigenlijk? Wat staat er over in de Bijbel?

In de Bijbel wordt uitgegaan van het strikte onderscheid tussen het geestelijke en het fysieke (Mt 16:17; 1 Kor 15:50). Sommige mensen zien in de Bijbel zelfs een terugtrekken van God van het fysieke (Godsverduistering; Js 45:15). Maar deze pessimistisch kijk is maar gedeeltelijk waar, want in de Bijbel blijkt dat God steeds de mens opzoekt en Zich door deze laat vinden (Js 55:6).

Rabbijnen wijzen erop dat God gelovigen met Zijn terugtrekken een positief signaal afgeeft. Hij bemoedigt hen daarmee zelf verantwoordelijkheid te nemen door Zijn Torah na te volgen.

Maar al deze punten maken dat de Menswording van de Here Jezus eerder strijdig is met de Bijbel dan dat het die bevestigt. Zijn Menswording uniek noemen is daarom misplaatst. Juister is het vreemd en onbegrijpelijk te noemen.

Zijn bestaan voor de Menswording
Voor Israëlieten was en is het lasterlijk om de Here Jezus te horen beweren dat Hij al een eerder bestaan bij God zou hebben gehad voordat Hij Mens werd. In de Bijbel staat dat er engelen bij God zijn, de zonen Gods (Job 38:7). Bijzonder onder hen is de ‘Engel van God’ (Gn 22:11), waarvan christenen denken dat die de Here Jezus is.

Maar die gedachte is, zonder het meestal te beseffen, lasterlijk, want de Here Jezus is geen engel (Hb 1:5). Hij staat in principe ‘boven’ hen en heeft van oorsprong gezag over hen. Daarmee is meteen een feit over de Here Jezus genoemd. Hij staat dichter bij God dan alle schepselen.

Ook is Hij het hemelse equivalent van Adam (1 Kor 15:45). Beiden hebben de Eigenschap Gods eerste Zoon te zijn (Lc 3:38; Jh 10:36). Over een directe relatie van Adam met de engelen staat niets in de Bijbel, maar wel over zijn oorspronkelijke gezag over de schepselen (Gn 2:19). De ‘hemelse’ schepselen werden om de Here Jezus geschapen (Mt 13:41). Net zoals de ‘aardse’ schepselen om Adam (Gn 1:28). Het ligt voor de hand om aan te nemen dat de Here Jezus dus al bestond voordat de engelen werden geschapen, maar daardoor dus ook eerder dan Adam (Jh 17:24).

Het vooraf bestaan van de Here Jezus heeft in de christenheid echter tot de nare verlegenheidsdrang geleidt om Zijn bestaan voor Zijn Menswording te willen inlezen in het Oude Testament (OT). Ondanks dat Hij nergens in het OT expliciet wordt genoemd. Zelfs in het Nieuwe Testament, waarin wel expliciet staat dat Hij ‘aanwezig was’ in vroegere tijden (bijvoorbeeld Jh 8:56), heeft het weinig aandacht. Dat wijst er op dat God wil dat mensen zich op andere dingen moeten richten. De Bijbel gaat immers over God, de Vader.

Zijn Menswording versus heidendom
Het mens worden van goden is een heidense gedachte, want in het heidendom staat de hemel (de godenwereld) centraal. Het feit dat God de Here Jezus tot Mens maakte is dus juist voor heidenen heel begrijpelijk (Hnd 14:11). Voor monotheïsten is dit echter lasterlijk, want geeft ruimte voor polytheïsme. Tenzij echter Zijn Menswording wordt ingekaderd.

Zijn Menswording betekent dat Hij daarvoor al bestond (pre-existentie) (Jh 3:13; Ef 4:10). Dat betekent dat Hij niet een mens was die later door God als Zoon geadopteerd werd, zoals sommigen denken. Zijn Menswording wijst echter op een belangrijk verschil met het heidendom. In het heidendom zijn menswordingen van goden meestal plotseling, net zoals engelverschijningen in de Bijbel. Plotseling verschijnt er een bijzonder persoon om iets op aarde te doen en even plotseling verdwijnt die weer. Later bleek het dan een god te zijn geweest. De Here Jezus werd echter gewoon geboren, groeide op, stierf en werd begraven.

Toch zijn er in het heidendom ook voorbeelden van menswordingen van goden die sterker overeenkomen met de levensgeschiedenis van de Here Jezus. In het heidendom komt het voor dat mensenvrouwen van goden zwager raken. Het kind dat geboren wordt blijkt dan een halfgod met bovenmenselijke eigenschappen. Vaak wordt de geboorte van zo’n halfgod door orakels en tekens lang van tevoren aangekondigd. Ook de geboorte van de Here Jezus was de vervulling van oude profetieën.

Net als bij de Here Jezus is het leven van halfgoden grotendeels ‘onbegrijpelijk’ voor mensen. Ze hebben direct contact met de geestelijke wereld (Ef 6:12; Kol 2:15). Halfgoden sterven uiteindelijk meestal een gewelddadige heldendood ten bate van de mensheid, maar dan vaak altijd door de hand van andere goden, want geen mens kon ze doden. Ook de Here Jezus stierf voor de mensheid door de marteling van Romeinen, maar werd feitelijk door God, de Vader, gedood (Js 53:5, 10; Mt 27:46; Gal 3:13). Heidense halfgoden zijn onsterfelijk en evenzo stond de Here Jezus op uit de dood. Deze feiten lijken dus oppervlakkig gezien sterk overeen te komen.

Het verschil zit echter in het dagelijkse Mens-zijn van de Here Jezus. Dat week echter sterk af van de oude heidense halfgoden. Het begint er al mee dat Hij gelijk aan de mensen was (Fp 2:7; Hb 2:17). Halfgoden hebben als belangrijkste eigenschap hun fysieke kracht. De Here Jezus blonk echter niet uit in fysieke kracht, maar alleen in spirituele vermogens die voor mensen navolgbaar zijn. Hij riep de mensen ook nadrukkelijk op even vroom te worden als Hem. Hij stelde zelfs dat Zijn navolgers grotere wonderen zouden doen dan Hijzelf en dus dat gewone mensen groter konden zijn dan Hij (Jh 14:12).

Evaluatie
Zijn Menswording als het meest unieke benoemen is twijfelachtig. Zoiets was al veel eerder bekend in het heidendom. In de Bijbel wordt dat ook niet uitvergroot en daarom verworpen door monotheïsten. Het betekent echter niet dat Zijn Menswording geen aandacht vraagt.

Het dagelijkse Mens-zijn van de Here Jezus bleek namelijk verre van heidens, maar uiterst Bijbelgetrouw. Dat niet alleen. God liet Zijn Zoon de mens verlossen als Mens (Lc 3:38; Rm 5:15; 8:3). Het komt dan van binnenuit en niet van buitenuit.

In de Bijbel is Hij beschreven als een Eigen Persoon onderscheiden van God, de Vader. In het onderricht van de Here Jezus liet Hij weten dat God altijd al wilde dat mensen kinderen van God zouden worden (Jh 1:12). In de Here Jezus openbaarde God Zijn ijkpunt van het ware Zoonschap Gods. Maar Zijn Menswording als het meest unieke voorstellen is een karikatuur maken van de rest van de Bijbel. Van Zijn Menswording kan de uniekheid van het christelijk geloof niet afhangen.