Joodse Raad voorzitter Cohen en gezin in beeld

In februari 1941 stelde de Duitse bezetter de Joodse Raad voor Amsterdam in. Het functioneren van deze Raad is omstreden. Een vijfdelige tv-serie probeert een positief beeld erover te geven. Hoe is dit gedaan?

De film begint in 1946 en daarmee wordt meteen de toon gezet; de Nederlandse Joodse gemeenschap is niet uitgeroeid, het heeft standgehouden. Maar meteen gaat het naar februari 1941. Het jaar waarin de Duitsers de Joodse gemeenschap van Amsterdam opdroegen een ‘Joodse Raad’ op te richten bedoeld als intermediërend orgaan.

Joodse Raad krijgt vorm
Diamantair en politicus Abraham Asscher werd gevraagd de leiding te nemen. Hij nam contact op met David Cohen, een hoogleraar Klassieke Talen. Ze dachten beiden van nut te kunnen zijn voor hun gemeenschap van ruim 100.000 mensen. Een vinger in de pap houden totdat de oorlog snel voorbij zou zijn. Met de Raad dachten ze zaken te kunnen rekken.

Biografische insteek
In deze serie staan David Cohen en zijn gezin centraal. In het bijzonder zijn dochter Virrie die verpleegster is in een kinderverpleeghuis. In zijn gezin is van alles aan de hand en zijn keuzes in de Raad worden daarbinnen bekritiseerd, wat tot spanningen leidt.

Voortdurende Duitse druk
Elk keer als de Raadsvoorzitters dachten een onneembare horde te hebben genomen, komen de Duitsers weer met nog ernstiger maatregelen die de Raad moest uitvoeren. Geregeld zou Abraham hebben afgehaakt en zou David belangrijke beslissingen zelf hebben moeten nemen.

Deze laatste krijgt steeds meer gruwelverhalen te horen over het lot van de Joden na deportatie naar het oosten. Maar hij negeert deze steevast, omdat ze niemand helpen en hij ze niet als feiten kan vaststellen.

In tegenstelling tot de verwachting van de voorzitters duurt de oorlog maar voort en volgen steeds meer onmenselijke keuzes die ze moeten nemen. Er volgens steeds meer razzia’s als de Duitsers eisen dat Joden zich voor evacuatie naar Westerbork melden maar velen dat niet doen. Hoe loopt dit af…?

Bonus
Een bijgevoegde documentaire is een interview met de regisseuse en schrijver Hans Knoop. Die laatste interviewt ook twee kleinzonen van de twee Raadsvoorzitters.

Evaluatie
Dit is een indrukwekkende en professionele dramaserie. Maar verschillende feiten zijn genegeerd. Zo is er vrijwel geen aandacht voor de Joodse godsdienst. Ondanks dat de toenmalige opperrabbijn NIHS (Nederlands Isra‘Elitische HoofdSynagoge) en de secretaris van de Joodse Gemeente zitting hadden in de Raad. De weergave is seculier.

Soms komt het verhaal op zijsporen en is het wat langdradig. De verfilming is heel realistisch (op enkele kleine decorfoutjes na). Zo zijn de Duitse hoofdrolspelers ook echt Duitsers. Naar voren komt dat de Raad bestond uit een diverse groep Joden die totaal geen ervaring hadden met de opdrachten waarmee de Duitsers hun opzadelden. Zij dachten zaken te kunnen doen met integere overheidsbeambten, maar het bleken misdadigers en opportunisten.

Deze dvd wordt aangeraden.


De Joodse Raad. 2024, Neema Media, Amersfoort, in opdracht van de EO en gemaakt door Levitate Film, 280 min., € 29,99, ISBN: 9789492925800.