De Eeuwige geeft ons de opdracht om de uittocht uit Egypte te ‘herinneren’ en ‘houden’. In wezen doen joden dit elke dag, doordat rabbijnen het in het dankgebed na een maaltijd hebben ingelijfd. Naast het jaarlijkse Pesach-feest herinneren wij dus dagelijks de exodus en geven het onze kinderen door, alsof het op hun lijf geschreven is.
Wat wij kunnen leren van het Pesach-verhaal en 4 en 5 mei is niet alleen een proces van het blijven rondtollen als slaaf, of in een oorlog te zijn geweest. Jaren werkte ik in de archieven van het herdenkingsmuseum Yad Vashem. Ik las daar dagelijks getuigenverslagen over christenen die Joden gered hebben tijdens de Tweede Wereldoorlog. De motivatie en moed die sommigen hadden, blijft een leerschool voor velen, al kunnen wij niet oordelen over mensen die door angst verkrampten.
Eerst met de medemens goedmaken, daarna pas naar God
Maar er zijn verschillen in perceptie tussen joden- en christendom. Een van die verschillen is dat wij niet zo geloven in plaatsvervangend vergeving vragen. Iemand van een tweede generatie, bijvoorbeeld iemand wiens ouders nazi’s waren, kan niet in de plaats van die ouders vergeving vragen. Diegene heeft het zelf immers niet gedaan; hij is niet verantwoordelijk voor de daden van zijn ouders.
In Israël weigerden sommige kibboetsen Duitsers die Joods wilden worden. Toch zijn er familieleden van hooggeplaatste nazi’s die in Israël gioer hebben gedaan en nu dus Joods zijn. Voor beide opties valt veel te zeggen, maar gelukkig gebeurde het niet op grote schaal. De gemeenschap moet het kunnen dragen.
Door vergeving komen nieuwe vertrouwensbanden op. Men kan jaren dagelijks vergeving blijven vragen, maar op een gegeven moment moet men uit die cirkel stappen, en gewoon: doen. We hoeven niet de ‘Egyptenaren’ te blijven herinneren aan hun fouten, maar gezamenlijk leer en voorbeeld trekken uit de geschiedenis. Een wond heelt pas, als iemand met een nieuwe blik naar de toekomst kijkt.
Hemel Joden of de staat Israël niet zomaar op
In het jodendom gaat het niet om een eenmalig offer: elk jaar horen we weer terug te komen bij de Almachtige, er is bij ons geen concept van eenmalige vergeving. Wel dat we met een schone lij weer verder kunnen, maar we moeten zelfbewust zijn van onze dagelijkse imperfectie en het feit dat de mens zich vaak weer keert tegen de naaste en God.
Een oprecht hart zoekt naar gemeenschappelijke reconstructie en opbouw. Het ene huis heeft meer te lijden gehad dan het ander en toch moeten we met elkaar verder, met respect voor elkanders huis. Mijn hoop is dat een ieder leert voor slachtoffers op te komen en blijft opletten voor een betere toekomst.
Abshalom Hoyer woont en werkt in de Heilige Stad en zet zich vanuit zijn joodse achtergrond in voor de dialoog met christenen.
Wees de eerste die reageert op "4 mei: herdenken is doen"