Archeologie: Banias en Caesarea Filippi

Na de bezoeken aan Caesarea Maritima gaan we deze keer naar Caesarea Filippi en Banias, 48 km ten noorden van het Meer van Galilea, aan de voet van de besneeuwde berg Hermon, tegen de grenzen van Libanon en Syrië aan.

We kennen de plaats uit het Nieuwe Testament. Jezus is met zijn leerlingen in de buurt van Caesarea Filippi in gesprek, en vraagt hen ‘Wie zeggen de mensen dat Ik, de Zoon des mensen ben?’ En dan klinkt het overtuigde antwoord van de impulsieve Petrus ‘U bent de Christus, de Zoon van de levende God’.

De Verkenners deel 49 bezoekt Banias.

Waarom gebeurde dat juist hier, op deze afgelegen plaats bij een grot in een rots, waar een bron van de Jordaan ontspringt? Ja, juist hier moesten deze woorden klinken op de plaats die gewijd was aan de Griekse bosgod Pan, die werd afgebeeld als een man met horens en bokkenpoten die op een panfluit speelt. Naar hem werd deze plaats Panias of Banias genoemd. Voor de afgod Pan heeft hier een heiligdom gestaan, waarvan op de foto een artist impression te zien is.
Op deze heidense plaats proclameerde Petrus ‘U bent de Christus, de Zoon van de levende God’. Misschien inspireerden de rotspartij en de grot gewijd aan Pan Jezus tot de uitspraak ‘En Ik zeg u ook dat u Petrus bent, en op deze petra [rots] zal Ik Mijn gemeente bouwen, en de poorten van de hel zullen haar niet overweldigen’ (Matteüs 16:13-18).

De grot werd in die tijd letterlijk beschouwd als de ‘poort naar de onder­wereld’ (Hades). Bij een aard­beving rond het jaar 1000 is de grot gedeel­te­lijk inge­stort, waar­door het water niet meer uit de grot stroomt maar uit de bodem voor de grot.
In de rots waren nissen uitgehouwen, waarin ooit stand­beelden stonden, en hij bevat inscrip­ties met toe­wij­din­gen aan Pan en de nimfen (half­godin­nen).
Herodes de Grote liet bij de grot, waar eerder het heilig­dom voor Pan in gebruik was, een tempel voor keizer Augustus bouwen. Ergens in de eerste eeuw werd naast de tempel voor Augustus een tweede tempel gebouwd, gewijd aan Pan en de Nymfen.

‘De poorten van de hel zullen Gods gemeente niet overweldigen’

In de buurt van Banias liet Filippus, een van de zonen van Hero­des de Grote en vier­vorst over dit gebied, een regio­nale hoofd­stad bouwen op het plateau dat iets hoger gelegen was dan de bron. Ter ere van keizer Julius Caesar noemde hij de stad Caesa­rea. Om die stad te onder­scheiden van Caesa­rea Mari­tima werd hij Caesa­rea Filippi genoemd. Het werd een grote bloeiende Grieks-Romeinse stad.

Bij opgravingen in Caesarea Filippi is onder meer de hoofdstraat teruggevonden. Ook is een aquaduct aangetroffen, dat de hoger gelegen delen van de stad van water voorzag. Ook het paleis van Herodes Agrippa II is teruggevonden. Het moet een mooi paleis geweest zijn, dat bestond uit twee verdiepingen, verfraaid met boogconstructies. De ruimten waar Agrippa en zijn familie leefden, lagen op de tweede verdieping. Op de begane grond waren ruimten met representatieve functies (eetzalen, ontvangstruimten, een basilica waar rechtspraak plaatsvond, etc.). Hier waren ook imposante galerijen en binnenplaatsen met fonteinen aangelegd. Diverse mozaïekvloeren zijn teruggevonden, waaronder mozaïeken van kostbaar gekleurd glas. Verder is bij de bouw veel marmer gebruikt.

Bronnen: Wikipedia, Israel Today Magazine april-mei 2024, Video HolyLandSite, 14 min.