Archeologie: Het graf van Rachel in Bethlehem

‘Zo stierf Rachel en zij werd begraven langs de weg naar Efrath, dat is het tegen­woor­dige Bethlehem. Jakob richtte toen een gedenkteken op boven haar graf.’ Dit is de eerste vermelding van Bethlehem in de Bijbel, in Genesis 35:19-20 (HSV).

Berichten over een eenvoudig onversierd grafmonument verschijnen vanaf de vierde eeuw. In de twaalfde eeuw, wanneer het gebied in handen is van de Kruisvaarders, wordt een tombe met een constructie van elf of twaalf stenen genoemd, met vier pilaren en daar bovenop een koepel.
Vanaf de 13e eeuw is de plaats in handen van moslims, en zij beheren het bouwwerk. Dit wordt meerdere malen gerenoveerd en aangepast en dienst als bedevaartsoord voor moslims, christenen en joden.

In 1841 wordt het monument gekocht door Moses Montefiore, die het onder andere uitbreidt met een gebedsruimte met een mihrab (gebedsnis) op het zuiden voor moslims. Dr. Eliezer Halevy, de secretaris van Moshe Montefiore, die de plaats in het eerste derde deel van de 19e eeuw bezocht, beschreef de structuur van het graf als een ‘vierkant gebouw met een elegant rond dak.’ De tombe van binnen is witgekalkt met witte kalk en daarop staan ​​duizenden namen van gasten geschreven in Hebreeuws schrift.

Tot in het begin van de 20e eeuw bleef het monument in gebruik als veel bezochte heilige plaats voor moslims, Joden en christenen. Bij het gebouw werd een tuin aangelegd, zodat de pelgrims daar konden rusten.

Tijdens de 19 jaar van Jordaanse heerschappij in Judea en Samaria, van 1948 tot 1967, werd de Joden de toegang tot de heilige plaatsen in de door Jordanië bezette gebieden ontzegd, in strijd met de wapen­stil­stands­over­een­komsten.
De Jordaniërs bekleedden de grafsteen met een groene sluier versierd met verzen uit de Koran. Gedurende deze jaren bewoonden de Jordaniërs de omgeving van het graf, werden er veel huizen gebouwd en werd de weg van Jeruzalem naar Hebron die langs het graf loopt, verbreed. Als onderdeel van deze werken werd ook de olijfboom, die naast het graf van Rachel stond, ontworteld. Dit veranderde het uiterlijk van de plaats zoals die tot dan toe bekend was, aanzienlijk. Het kleine en eenzame gebouw werd onderdeel van de buiten­wijken van Bethlehem en werd verzwol­gen tussen woningen, hoge bomen en een grote begraaf­plaats.

Op 7 juni 1967, de tweede dag van de Zesdaagse Oorlog , werd Bethlehem ingenomen door de Jeruzalem­brigade. De bevrijding van het graf van Rachel veroor­zaakte grote opwinding bij het Israëlische publiek en menigten stroomden naar de plaats.
In 1995 was de Israëlische regering van plan om de veiligheidscontrole van Rachel’s Graf over te dragen aan de Palestijnen, ter voorbereiding op de ondertekening van de Oslo II-overeenkomst. Dit leidde tot politieke opschudding in Israël, en bezwaren van rabbijnen en orthodoxe Joden, en het plan ging van tafel.

In de jaren erna, de tijd van de Tweede Intifada, waren er geregeld rellen waarbij doden en gewonden vielen.
Tegen de achtergrond van de rellen werd het contro­versiële bouwplan om de plaats te beschermen versneld. Als onderdeel van het bouwproject werd Rachel’s Graf een gesloten compound, een soort Israëlische ‘enclave’ aan de rand van de Palestijnse stad Bethlehem, die toegankelijk is via een speciale door­gang, en verkeer erheen maakte gebruik van gepant­serde voer­tuigen. De grafstructuur zelf werd omringd door een grootschalige versterking gebouwd door de IDF.

Omdat het graf omringd is door een muur van ongeveer acht meter hoog, is het tegenwoordig bijna onmogelijk om de oorspron­kelijke vorm te onderscheiden. De toegangs­weg naar Bethlehem passeert niet in de buurt van het graf van Rachel en omzeilt dit gebied in het noorden en voegt zich later samen met de bestaande toegangsweg naar Bethlehem. Palestijnse christenen en moslims van de Westelijke Jordaanoever mogen het grafmonument en de bijbehorende locatie niet langer bezoeken. Voor toeristen is bezoek wel toegestaan.

Bethlehem is momenteel een Palestijnse stad, die vroeger een overwegend christelijke bevolking had. Onder moslimdruk is het aantal christenen er sterk afgenomen.
Voor Joden is het graf van Rachel nog steeds een geliefd bede­vaartsoord, waar onder andere moeders bidden om zwanger te mogen worden.

Tienduizenden Joden bezochten in 2018 opnieuw het graf van Rachel in Bethlehem. Aanleiding was de herdenking van het overlijden van Rachel, op de 11e van de maand Cheshvan, die in oktober/november valt. (Video: Ynet).

Bronnen: nl.wikipedia.org, he.wikipedia.org, Wonderful Walks (video).
Zie ook: holiday-golightly (veel foto’s), Chabad.org.