Archeologie: Hier werd in 1948 Jeruzalem verdedigd

Deze week kijken we naar de oude en nieuwe historie van de heuvel Beth-Hakerem, naar aanleiding van de Israëlische gedenkdag Yom Hazikaron (4 mei) en Yom Ha’atzma’oet, Onafhankelijkheidsdag (5 mei), die dit jaar samenvallen met de Nederlandse Dodenherdenking en Bevrijdingsdag.

De kibboets Ramat Rachel, die op de heuvel Beth-Hakerem was gebouwd, was het toneel van enkele van de hevigste en belangrijkste gevechten in de Onaf­hanke­lijk­heids­oorlog van 1948, toen deze in een periode van vier dagen (21-24 mei) zes maal van eigenaar wisselde. De controle over deze plaats was belangrijk, omdat deze heuvel op de weg lag tussen de Egypte­naren, die vanuit het zuiden oprukten en de Jordaniërs, die vanuit het oosten kwamen, legt toergids Nosson Shulman uit.

De Jordaniërs ontmoetten hun Egyptische bondgenoten op deze plek en in plaats van samen te vechten als een samenhangende eenheid, kibbelden zij over wie uiteindelijk de controle over deze heuvel zou krijgen. Deze onenigheid zou hen binnen enkele dagen duur komen te staan.
De vrouwen en kinderen werden geëvacueerd uit de kibboets en op 21 mei werd deze plek slecht verdedigd door de Joden (ongeveer 100 licht bewapende lokale bewoners, 40 Irgoen strijders en een paar Haganah strijders) terwijl de Arabieren de nieuwste en beste wapens en geavanceerde artillerie hadden. De strijders vroegen om te worden geëvacueerd, maar premier David Ben Goerion weigerde, en zei dat deze heuvel het enige was op de weg naar Jeruzalem.

Na zware gevechten wonnen de Egyptenaren en hesen hun vlag in overwinning. Dit was het noordelijkste punt dat de Egyptenaren ooit zouden bereiken. De volgende nacht keerden de Joodse strijders terug en na nog meer zware gevechten heroverden zij op wonder­baarlijke wijze de heuvel. De volgende morgen keerden de Egyptenaren terug en heroverden de heuvel, hoewel in gevechten die nacht, de Joden de heuvel heroverden. De volgende morgen veroverde Egypte de heuvel voor de laatste keer. Die nacht ging de Palmach (de elite-eenheid van de Hagana-stoottroepen) de stad binnen en heroverde die, hoewel inmiddels het grootste deel van de kibboets was verwoest.

Als gevolg daarvan gaven de Egyptenaren Jeruzalem op en herbouwden de leden van de kibboets hun huizen. In totaal kwamen 20 Joden om bij de verdediging van deze strategische locatie, terwijl de Arabieren naar verluidt meer dan 100 strijders hebben verloren. Hoewel de kibboets nu stevig in handen van Israël was, werd de volgende heuvel overgenomen door Jordanië, dat op deze heuvel een enorme basis bouwde, Mar Elias genaamd, en zij schoten vaak op burgers in Ramat Rachel.

In 1956 werd hier een grote archeologische conferentie gehouden en (vóór de vele bomen die hier nu staan) hadden de Jordaniërs vrij zicht op de bijeenkomst en openden het vuur, waarbij vier burgers omkwamen en nog eens 16 gewond raakten.
Omdat dit de grens was, heeft Israël de heuvel met uitzicht op Mar Elias zwaar versterkt. De bunkers en loopgraven kunnen nog steeds door toeristen worden bezichtigd. Ramat Rachel werd ook verdedigd tegen het Jordaanse leger tijdens de Zesdaagse Oorlog in 1967, zie de foto van een herdenkingsmonument bovenaan.

Geschiedenis
Beth Hakerem bestond al in Bijbelse tijden. Het wordt vermeld in Jeremia 6:1 en Nehemia 3:14. Volgens archeologen bouwde koning Hizkia op deze strategische plaats een kleine vesting en administratief centrum. De heuvel lag halverwege Bethlehem en de Oude Stad van Jeruzalem. Bij een archeologische opgraving werden handvatten van potten gevonden met het opschrift ‘LeMelech’, ‘Voor de koning’. De plaats breidde zich uit, het paleis werd uitgebreid en kreeg proto-ionische kapitelen, die nu te zien zijn in de Archeologische Tuin van de kibboets. Omdat deze kapitelen zo kenmerkend zijn voor de tijd van de Judese monarchie, zijn ze afgebeeld op de huidige 5 shekel munt. (klik op de foto).

In de vijfde eeuw BCE namen de Babyloniërs de macht over in Israël, en vernietigden Beth Hakerem. Na de terugkeer uit de ballingschap, tientallen jaren later, werd Beth Hakerem herbouwd. In de tweede eeuw BCE bouwden de Makkabeeën enkele mikwe’s, rituele baden, voor de pelgrims uit het zuiden die ritueel rein de tempel widen bezoeken. Tijdens de Joodse Opstand tegen de Romeinen werd de stad verwoest, totdat de Romeinen er enkele eeuwen later een stad bouwden, die in de Byzantijnse tijd 5000 inwoners en ee klooster telde.

Kibboets Ramat Rachel
In de eerste eeuwen van de Islamitische periode raakte de stad in verval en verdween, totdat in 1926 een groep Joodse pioniers een kibboets opzetten op het verlaten gebied. Omdat vanuit de kibboets het graf van Rachel in Bethlehem te zien was, kreeg deze de naam Ramat Rachel, Hoogten van Rachel.
In de zomer van 1929 waren er in het hele land Arabische rellen tegen de Joodse bevolking, waarbij veel doden vielen. Alle huizen van Ramat Rachel werden verbrand, maar in het jaar erna weer opgebouwd. Nu is de kibboets een enclave in zuidelijk Jeruzalem.

Het archeologische park van Kibbutz Ramat Rachel, 4 km ten zuiden van de oude stad Jeruzalem, bevat indrukwekkende ruïnes vanaf de eerste Tempelperiode, 2700 jaar geleden. De archeologen legden een versterkt paleis uit het Judese Koninkrijk bloot, een paleisvleugel uit de Perzische periode, columbari en rituele baden uit de tweede tempelperiode en de laat-Romeinse periode, een Romeins landgoed, en een Byzantijnse plattelandskerk.
Het archeologische park is vrij toegankelijk voor het publiek; bezoekers kunnen wandelen door een goed aangelegd park met paden, beeldhouwwerken en borden met uitleg over de bouwsels. Vanaf de locatie heeft men een prachtig uitzicht over het zuidelijke deel van Jeruzalem.

Bronnen: United with Israel, en.wikipedia.org