Archeologie: Tell es Safi, de Filistijnse stad Gath

Tell es Safi is al een oude nederzetting, hij bestond al in de Bronstijd en de IJzertijd, rond 2600 jaar voor Christus. Hij ligt op de Judese Laagvlakte, tussen de steden Ashkelon en Bet Shemesh. Volgens archeologen was het de Filistijnse stad Gath.

Tijdens de Kruistochten werd de plaats Blanchegarde genoemd, naar de witte rots naast de op een heuvel gelegen nederzetting, en er werd een kasteel gebouwd.
In 1875 beschreef Claude Reignier Condor het landschap, en vermeldde de restanten van een fort uit de Kruisvaarderstijd.
In de Onafhankelijkheidsoorlog van 1948 werd het gebied ontruimd door het Israëlische leger om vijandelijke infiltratie te voorkomen op deze strategisch belangrijke plaats.

Het eerste archeologische onderzoek vond al in 1899 plaats. Er werd echter nog geen relatie gelegd met de Filistijnse stad Gath, waar de Filistijnse kampioen Goliath vandaan kwam.
In de jaren 1950-1960 voerde de bekende stafchef en minister Moshe Dayan illegaal enkele opgravingen uit.
Sinds 1997 wordt er serieus archeologisch werk verricht vanuit de Bar Ilan Universiteit. In de periode tot 2019 zijn er rijke vondsten gedaan, en blijkt dit een van de belang­rijkste opgra­vings­projec­ten van de regio te zijn. Dit wijst er op, dat Gath de belangrijkste was van de vijf Filistijnse steden, naast Ashdod, Ashkelon, Gaza en Ekron.

Droge gracht
In het begin van het project werd door middel van luchtfotografie een opmer­kelijke vondst gedaan: een nog niet eerder bekende, door mensen gegraven droge gracht. Deze was 2,5 km lang, meer dan vijf meter diep en acht meter breed, en omgeeft de plaats aan drie kanten. Waarvoor heeft deze gediend? Gedacht wordt dat het een uniek belegeringssysteem is, gegraven door bele­ge­raars, om ontsnap­ping uit de bele­gerde stad te ver­hin­de­ren. Het zou dan gaan om de belegering van Gath door de koning van Aram, vermeld in 2 Koningen 12:17, die plaats vond in de IJzertijd.

De stad Gath in de Bijbel
In de Bijbel wordt Gath voor het eerst genoemd in Jozua 11:22, als woonplaats van Enakieten, een volk van reuzen.
De stad Gath is bij ons vooral bekend als de woonplaats van de reus Goliath, die door de herder David werd verslagen (1 Samuël 17). Later vluchtte David twee maal voor koning Saul naar Gath, daar werd hij eerst weggestuurd (1 Samuël 21:10-15), en later door koning Agisj beschermd (1 Samuël 27). In 2 Samuël 15:18 worden Gathieten genoemd die deel uitmaakten van Davids leger.
In de IJzertijd is Gath waarschijnlijk een paar maal van eigenaar gewisseld tussen de Filistijnen en de Judeeërs. 1 Kronieken 18:1 vermeldt dat David de stad en omliggende dorpen veroverde. Koning Rehabeam versterkte een aantal steden, waaronder Gath, vermeldt 2 Kronieken 11:5-10. We noemden al de verovering van Gath door de koning van Aram (2 Koningen 12:17). Kennelijk was het toen nog een Filistijnse stad, want 2 Kronieken 26:6 beschrijft dat koning Uzzia de muren van Gath slechtte. Ook de profeet Amos (6:2) noemt Gath een Filistijnse stad.

Archeologen aan het werk vertellen over hun motivatie.

Deze video laat de resultaten van de diverse opgravingen zien.

Nationaal Park
Het gebied van de opgravingen is nu een Nationaal Park, Gan Le’oemi Tel Tzafit. De belangrijkste attractie van het park zijn de monu­men­tale vesting­werken van de stad, gebouwd door de Kruis­vaar­ders in de 9e eeuw voor Christus. Deze behoren tot de meest uitgebreide en indruk­wekkende oude vesting­werken van de regio. Bezoekers kunnen de opmer­ke­lijke over­blijf­selen van de site verkennen, waaronder de stads­muren, torens en poorten. Ze kunnen ook een bezoek brengen aan het water­systeem uit de IJzertijd, een indruk­wekkend staaltje eeuwen­oude techniek dat water uit een nabij gelegen bron naar de stad bracht.

Bronnen: en.wikipedia, Private tours in Israel, Israel21c.