Archeologie: Vondsten bevestigen Makkabeese opstand

Keurig op tijd voor de Chanoekah-week (19-26 december) zijn in Israël een aantal vondsten uit de tijd van de Makkabeese opstand tegen de Griekse over­heersing gevonden danwel tentoongesteld: zilveren en bronzen munten, een fortificatie en winterpaleizen.

Chanoekah viert de overwinning van een leger, geleid door een vader en zijn zonen, bekend als de Makka­beeën, op Helle­nistische (Seleu­cidische) veroveraars, die Joodse gebruiken verboden en de Tempel in Jeruzalem hadden veront­reinigd. In de jaren nadat de Makka­beeën de Tempel hadden gezuiverd en opnieuw ingewijd, gingen de gevechten tegen de Seleuciden door, geleid door de afstam­me­lingen van de Makka­beeën, die de Hasmoneese dynastie (koningshuis) vestigden.

In een grot in de woestijn werd dit voorjaar een houten kistje met 15 zilveren munten gevonden, daterend uit de regeer­periode van de Griekse heerser Antiochus IV Epiphanes, rond 2200 jaar geleden. De munten, zilveren tetra­drachmen (foto), waren geslagen door de Egyp­tische koning Ptolemeüs VI, die in dezelfde periode regeerde als zijn neef Antiochus.

De munten werden ontdekt bij een opgraving van de Israel Antiquities Authority (IAA) en het Archeo­logische Bureau van het militaire bestuur van Judea en Samaria, in het Darageh Stream Natuur­reservaat, nabij de Dode Zee. Ze zijn waarschijnlijk rond 170 v. Chr. verborgen door iemand die de gevechten van de Makka­beese opstand ontvluchtte en hoopte zijn geld na de revolutie op te halen. De munten zijn tentoon­gesteld in het Hasmonese Museum in Modiïn.

Al eerder werden munten uit deze periode gevonden. In april 2016 werden zilveren en bronzen munten gevon­den bij een IAA-opgraving nabij Modiïn, de vaderstad van de Makka­beeën. De schat was verborgen in een spleet tegen een muur van een Joods land­bouw­bedrijf, dat ook bij de opgraving werd ontdekt. Terwijl de zilveren munten de Seleu­cidische keizers eren, werden ook talrijke bronzen munten ontdekt met de namen van Hasmoneese koningen zoals Yehochanan, Judah, Jonathan en Mattathias.

Bij een andere opgraving is in het Lachisch Woud een Seleucidische fortificatie ontdekt, die 2100 jaar geleden door de Hasmoneërs werd verwoest. Daarbij werden wapens, verbrande stokken, kannen en tientallen munten gevonden. De fortificatie maakte waarschijnlijk deel uit van een reeks, door het Hellenistische leger opgezet om de Heleense stad Maresha te beschermen tegen een Hasmonesche aanval. Maar zonder succes.

In 2019 werd bij het graafwerk voor de fundamenten voor een nieuw school­gebouw in Jeruzalem de restanten van een 2000 jaar oud Hasmonees dorp ontdekt. Gevonden werden een grote wijnpers, scherven van opslagvaten, een grote duiventil, een olijfpers, een mikwe (ritueel bad), een waterreservoir, steengroeven en een grafgrot met vele kamers die naar een grote binnenplaats leidde.

Omdat Jeruzalem in de winter nogal koud is, lieten enkele Hasmoneese koningen winter­paleizen bouwen in de Jordaanvallei bij Jericho. Hier zijn sinds 1970 opgra­vingen verricht door de Hebreeuwse Universiteit. De paleizen zijn blijkbaar door een aardbeving verwoest in het jaar 31 v. Chr.

Tijdens opgravingen aan de Pelgrimsweg, die naar de Tempelberg leidt, is in 2020 een perfect bewaarde olielamp gevonden in de Stad van David, ten zuiden van de Oude Stad. De aardewerk olielamp is versierd met geometrische patronen, waaronder een tak en bladeren op de tuit.

Bronnen: UwI, WIN, UwI, IsraelCNN (veel foto’s!), Israelnieuws.
Foto: Shai Halevy, Israel Antiquities Authority.