Beschrijving opkomst handelsbeschavingen

In de 2de eeuw BCE ontstond de Zijderoute. Dit wordt vaak gezien als het begin van de langeafstandshandel. Maar volgens Daan Nijssen was de langeafstandshandel veel ouder. Hij beschrijft dat in zijn boek ‘Alle wegen leiden naar Babel’, waarin hij uitwerkt dat de oorsprong van deze handel in het Midden-Oosten ligt. Hoe onderbouwt hij dat?

Boekanalyse
Nijssen studeerde Oude volken aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en specialiseerde zich in de geschiedenis van het Oude Nabije-oosten. Hij schreef al diverse boeken hierover.

Het boek heeft na een proloog vijf hoofdstukken. Het langste hoofdstuk gaat over het ontstaan van de Zijderoute (H5). In het boek zijn landkaarten, een sectie met kleurenfoto’s, een literatuurlijst en een illustratieverantwoording opgenomen. Het boek sluit af met een zoekregister dat meteen een verklarende woordenlijst is.

Nijssen betoogt dat de langeafstandshandel vanaf het 4de millennium BCE ontstond vanuit Mesopotamië, waar toen de eerste steden werden gebouwd. China deed in 128 BCE een poging om contact te leggen met het westen en stuitte toen op deze langeafstandshandel. Daar wilde het op aanhaken.

De Zijderoute die toen ontstond maakte dus gebruik van het handelsnetwerk dat al duizenden jaren bestond. Het werd dus niet pas met de Zijderoute opgezet, maar dit werd een uitbreiding van wat al bestond. Volgens Nijssen ontdekte China ook dat hun zijde in klein volume al met het westen werd verhandeld via Zuidoost-Azië. China wilde directe controle daarop met een nieuwe handelsroute over land.

Evaluatie
Dit is een opmerkelijk en belangrijk boek dat vooral over de geschiedenis van het Midden-Oosten gaat tot aan de komst van de islam (H1-4). Nijssen beperkt zijn beschrijving niet tot die regio, maar bespreekt ook wat er in de rest van de toenmalige wereld gebeurde, zoals in Anatolië, het Middellandse Zeegebied, Centraal Azië, India en China.

Opvallend is dat Nijssen de Bijbel ook als historische bron gebruikt en hij bespreekt delen uit de geschiedenis van Isra‘El, zoals de oorsprong vanuit ‘Avraham en de koningentijd. Vooral die laatste tijd plaatst hij in verband met de onafhankelijkheidsstrijd in de Levant.

Toch houdt hij vast aan de modern wetenschappelijk kijk op zaken. Zo wordt bijvoorbeeld ‘Semitisch’ heel anders gedefinieerd dan in de Bijbel, namelijk op basis van gemeenschappelijke cultuur in plaats van afstamming. Hij noemt ‘Emorim (Amorieten) ‘West-Semieten’, terwijl ze volgens de Bijbel Chamim (Chamieten) en geen Semieten zijn (Gn 10:15-16). Ook gebruikt hij onjuist gebleken chronologiebenamingen, zoals ‘de IJzertijd’.

Hij brengt ‘de grote droogte’, die de hele wereld in 21ste eeuw BCE teisterde en tot grote volksverhuizingen leidde, niet in verband met Noachs watervloed die enkele decennia eerder wordt gedateerd.

Moderne wetenschap neemt de Bijbel niet meer serieus, terwijl Bijbelverslagen het vaak bevestigt of er op z’n minst niet strijdig mee is. Zo typeert de wetenschap zich zelfingenomen, maar zit het met allerlei raadsels die echter in de Bijbel worden verklaard.

Dit boek wordt aangeraden.


Nijssen, D., Alle wegen leiden naar Babel. De voorgeschiedenis van de Zijderoute. 2023, Omniboek, Utrecht, 334 pagina’s, € 29,50, ISBN: 9789401918510.