Gedwongen samenwonen

Tijdens de laatste maanden van de Tweede Wereldoorlog nam chaos, verwarring en paniek onder de Nazi’s toe. In de film ‘Het verloren transport’ wordt getoond wat er gebeurde met Joodse gevangenen die in een dorp in de buurt van Dresden terechtkwamen en daar het einde van de oorlog meemaakte. Hoe is dat verfilmd?

In het voorjaar van 1945 kreeg Duitsland te maken met twee fronten. In het westen rukten de westerse Geallieerden op Duitsland in. Ernstiger was de snelle opmars van het Russische leger (de oostelijke Geallieerden) naar het westen.

De politie-eenheid SS (Schutzstaffel), verantwoordelijk voor de concentratie- en vernietigingskampen, probeerden tijdens die opmars deze kampen op te doeken en alle sporen ervan uit te wissen. Maar de snelheid waarmee hun vijanden toen naderden maakte dat steeds vaker onmogelijk. Ook probeerden de Nazi’s tot een akkoord te komen met hun vijanden. Zo werden gevangen, vooral Joden, op transport gezet van het front weg, zodat zij geruild konden worden voor krijgsgevangenen of geld.

Vanuit concentratiekamp Bergen-Belsen, waar ook Anna Frank en haar zusje verbleven, werden treinen met zogenaamde ‘ruil-Joden’ naar zuidoost-Duitsland gestuurd. Een van die treinen strand bij een dorpje nabij Dresden. Hun bewakers waren gevlucht, maar meteen kwamen de Russen. Toen die door hadden dat het Joodse gevangen waren werden ze naar het dorp gestuurd om daar bij te komen. Al gauw breken besmettelijke ziekten uit en moet een noodhospitaal worden ingericht.

Tot elkaar veroordeeld
De hoofdrol in de film heeft de Nederlands-Joodse Simone. Zij ontfermt zich over haar man Isaac die oververmoeid en ziekelijk is. In het dorp nemen ze hun intrek in een leegstaande winkel, waar eten is en een schoon bed.

Dit is het huis van Winnie, wiens moeder door de Russen die de stad bezetten was gedood. Zij komt al snel in het vizier van Vera, de Russische soldate die sluipschutter is. Als Winnie naar huis terugkeert vindt ze Simone en haar man, maar kan hen niet het huis uit zetten. Ook Vera neemt haar intrek in haar huis.

Andere Nederlandse Joden vinden Simone en Isaac en willen zo snel mogelijk terug naar huis, maar mogen dat niet. De Russen hebben het hele gebied in quarantaine gezet totdat er medicijnen zouden komen. In de tussentijd vernemen ze dat de oorlog ten einde loopt. Dan blijkt Isaac ernstig ziek te zijn. Hoe zal dit aflopen…

Evaluatie
Dit is een professionele, realistische en dramatische film, gebaseerd op een waargebeurd verhaal, over drie jonge vrouwen; een Jodin uit Nederland, een Russische soldate en een jongvolwassen inwoonster van een Duits dorp.

Het verhaal speelt zich grotendeels af in het huis van de jonge Duitse vrouw. Aanvankelijk staan ze wantrouwend tegenover elkaar, maar gaandeweg leren ze elkaar steeds beter kennen en respecteren. Deels door kennis over hun achtergrond, maar vooral ook door hun daden.

In deze film komt weinig geweld voor, maar heeft wel een korte erotische scene. Deze film wordt aangeraden.


Het verloren transport. 2023, September Film, Amsterdam, € 18,99, 97 min., ISBN: 8718836864889.