Haftarah – Sjabbat Haggadol – De grote Sjabbat

Haftarah Sjabbat Haggadol gaat over de remedie door Torahnavolging om Gods oordeel af te wenden bij de Uittocht en op de laatste dag.

Aankondiging van Gods eindoordeel
De profeet Mal‘achie (Maleachi) kondigde van Godswege de plotselinge komst van Zijn bode (Mal‘achie) aan, de engel van het Verbond (mal‘ach habberiet; Mal 3:1). Maar dat was verre van geruststellend voor Isra‘El. Zijn komst zou juist oordeel, reiniging en kastijding brengen! Pas dan zou het spijsoffer (minchah) aan God weer behaaglijk zijn aan Hem.

God der heerscharen zou dan tot Isra‘El aantreden ten oordeel (misjpat) en Hij zal een haastig Getuige zijn van hun boosaardigheden en ongerechtigheden (vs 5). Tegen hen die God niet vrezen. God stelde dat Hij niet veranderd was, daarom zouden de zonen van Ja’aqov (Jakob) niet verdwijnen (kalah). Ondanks dat ze van aanvang aan afweken van Gods voorschriften (choeqej) en Hem niet hebben navolgt (sjamar).

God riep hen op tot Hem terug te keren, zodat Hij tot hen kon weerkeren. Maar Isra‘El was zich van geen kwaad bewust (vs 7). God ging verder met het disputeren tegen Isra‘El. Hij werd beroofd door Isra‘El, terwijl zij zich ook hierin van geen kwaad bewust was. Daarom moest God het benoemen. Daarom zijn ze vervloekt (1 Th 2:16), want ze beroven God en Zijn natie.

Maar God wees hen de weg naar herstel. Door al de tienden op te brengen, zodat er buit zou zijn in Zijn Huis. Hij daagde hen uit om dit uit te testen om te zien of God het Land zou zegenen en er een oogst zou zijn van welbehagen (cheféts) zodat de natiën zich daarover zouden verbazen.

Hoogmoedig werden Isra‘Els woorden over God, maar ook dat ontkenden zij (vs 13). Isra‘El achtte de eredienst aan God zinloos, maar had hoge achting voor trotse mensen en de boosaardigen. Ondanks dat ze God uitdagen, overkwam die boosaardigen niets. Maar zij die God vreesden ontkenden dat en stelden dat God alle vrome daden zou opschrijven ten goede. Deze vromen zijn van Hem en blijken, op de dag die Hij bereidt, een bijzonder bezit (segoelah). Hij zou hen begunstigen. Als Isra‘El zou zijn teruggekeerd (sjoev) dan zou het onderscheiden tussen de rechtvaardige en de boosaardige (vs 17). Tussen wie Gods dienaar is en wie niet.

God zou een dag laten komen brandend als een oven (vs 19; 4:1). Al wie dan nog hoogmoedig of boosaardig zou zijn wordt als ingezamelde halmen daarin verbrand, zonder dat ze nog navolgers zouden hebben. Maar Godvrezenden zouden dan thuiskomen en zich verblijden. Zij zouden de boosaardigen vertreden op die dag.

God sprak de Godvrezende persoonlijk aan en riep die op de onderrichtingen van Mosjéh (Mozes) te gedenken die Hij aan heel Isra‘El bevolen had (vs 22; 4:4). Voorafgaande aan Zijn grote en vreesachtige oordeelsdag zou Hij de profeet ‘Eliejah (Elia) zenden. Hij zou dan het hart van de vaderen laten terugkeren aan de zonen en vice versa. Niet zou Hij weerkomen en het Land met de ban slaan.

Parallellen
De reguliere sidra‘ Tsaw (Lv 6:8 (6:1)-8:36) gaat over de instructies aan de kohaniem (Isra‘Elietisch priesters) en aan de Isra‘Eliem over de te brengen vuuroffers in het centrale heiligdom. Daarna volgt de beschrijving van de wijding van de kohaniem en de offers die daarbij gebracht werden.

Haftarah Sjabbat Haggadol (Mal 3:4-24 (3:24-4:6)) wordt in 5781/2021 gelezen op Sjabbat beginnende op 13 Niesan/26 maart. Er is een parallel tussen Gods oordeel aangekondigd door Mosjéh dat Isra‘El in Mitsrajim (Egypte) kon laten passeren (de 10de plaag (Ex 12:12-13)) en Gods (eind)oordeel aangekondigd door Mal‘achie dat Isra‘El ook kon laten passeren. In beide gevallen was de remedie het navolgen van de onderrichtingen van Mosjéh.

Waarom wordt deze Sjabbat ‘de grote’ genoemd (Jh 19:31)? Daarvoor worden verschillende verklaringen gegeven, zoals dat er op deze Sjabbat lange toespraken worden gehouden in de synagoge. Meer overtuigend is dat de Sjabbat meteen voorafgaande aan Pésach bijzonder is en Pésach het eerste en belangrijkste Opgangsfeest is. Dit geeft dus een groter ‘gewicht’ aan deze Sjabbat.

Volgens de rabbinale traditie wordt op Sjabbat Haggadol Isra‘Els voorbereiding op Pésach in Mitsrajim herdacht (Ex 12:3). De dag waarop alle vrome Isra‘Eliem een Pésachofferdier in het gezin haalden of voor de gelovigen reserveerden. De haftarah attendeert Isra‘El vlak voor Pésach op Gods komende oordeel. De door Mal‘achie geprofeteerde komst van de profeet ‘Eliejah laat zien dat bevrijding van Isra‘El niet alleen een zaak van het verleden is, maar ook van de toekomst. Omdat Mal‘achie profeteerde over de plotselinge komst is dus Isra‘Els bevrijding elk moment te verwachten.

Het moet echter duidelijk zijn dat de Here Jezus deze profetie van Mal‘achie onvervuld heeft gelaten, maar die wel heeft bevestigd. Net zoals profeten voor Hem, zoals Jochanan (Johannes , die de Doper werd genoemd). De Here Jezus heeft immers niet het eindoordeel gebracht. Het is belangrijk om vast te stellen dat deze profetie niet gaat over het Messiaanse wereldrijk, maar over Gods laatste oordeel dat pas daarna zich zal voltrekken. Dit is iets dat vaak verward wordt of als één en hetzelfde gebeuren wordt gezien. Het komende Messiaanse rijk zal wel een element in zich dragen van Gods eindoordeel. Anders zou het immers niet Messiaans zijn (Ps 110:1; Hb 10:13).

Gods gericht tegen Isra‘El is nog niet begonnen. Dus Jochanan is maar ten dele de door Mal‘achie aangekondigde profeet ‘Eliejah, zoals ook in het Nieuwe Testament staat (Mt 11:14). Daarom is Isra‘El nog steeds boosaardig, onrechtvaardig en in de galoet (verstrooiing). Dat verklaart ook hun arrogantie door te stellen dat zij zichzelf in stand hebben weten te houden. Bijvoorbeeld door hun sterke militaire macht van de laatste decennia. God hield ze echter door Mal‘achie voor dat ze tot het besef moeten komen dat alleen Hij het was Die ze laat voortbestaan. Iets wat overigens geldt voor alle mensen en de hele Schepping. De oproep van God aan Isra‘El om collectief tot Hem terug te keren staat dus nog steeds uit, maar nog steeds is Isra‘El zelfgenoegzaam in hun eigen weg. Ook het godsdienstige Isra‘El! Vergelijk Openbaring 3:17, waar rijkdom ook kan slaan op godsdienstige rijkdom, zoals geleerdheid en wijsheid.

Opvallend is de bijzondere aandacht die God geeft aan de Godvrezenden. Dat de boosaardigen onder de vromen voortbestaan wil volgens de profetie niet zeggen dat er geen eindoordeel zal komen (Rasji – Rabbi Sjlomo Jitschaqie). God zal ook alle geprofeteerde beloften aan Isra‘El gestand doen (Radak – Rabbi Dawied Kimchi).

Volgende keer: haftarah Sjabbat Ro‘sj Chodesj Tevet.


Bijbelleraar Marco van Putten is gespecialiseerd in Judaïca en de rabbijnse wereld; in de wekelijkse Parasjah prikkelt hij gelovigen na te denken over de Hebreeuwse wortels van het geloof.