Hoe Bibi won en Benny verloor

Het is weer gebeurd.

In 1996 voorspelden peilingen en enquêtes dat Shimon Peres Benyamin Netanyahu zou verslaan. Toen Israël de morgen na de verkiezingen wakker werd, bleek de Likoedpoliticus de race voor Israëls premierschap toch gewonnen te hebben.

Hetzelfde gebeurde woensdagmorgen. Niet Blauw en Wit van Yair Lapid en Benny Gantz (hoofd van de Veerkracht voor Israël-partij), maar Likoed kreeg de meerderheid van de stemmen in de Knesset-verkiezingen van 2019. Likoed kreeg 26,27 procent van de stemmen. Blauw en Wit, die dinsdagavond na de publicatie van drie peilingen zijn ‘overwinning’ al had gevierd, kreeg 25,94 procent van de uitgebrachte stemmen. Beide partijen wonnen 35 zetels.

De Hebreeuwse Bijbel gebruikt hetzelfde woord voor peilingen en enquêtes als het woord voor leugens, zoals mijn collega David Lazarus op maandag schreef. 
Lazarus citeerde prof. Avshalom Kor, een linguïst en expert in de Hebreeuwse grammatica en semantiek. Kor verklaarde dat het woord voor leugen in het Hebreeuws sheker is, geschreven met een rechtse shin (שׁקר). Het woord voor enquête is seker, geschreven met een samech (סקר). Kor legde uit dat ‘de letters שׁ shin, שׂ sin en סsamech in veel Hebreeuwse woordenboeken en ook in talmoedische geschriften uitwisselbaar zijn.’ De vermaarde linguïst kwam tot de conclusie dat beide woorden ‘van dezelfde wortel stammen’.

Er is zeker een groot probleem met de peilingen en enquêtes die in de Israëlische verkiezingscampagnes worden gebruikt. In 2015 gebeurde hetzelfde: de mediapeilingen voorspelden een overwinning voor de Zionistische Unie (inmiddels opgeheven) om er vervolgens achter te komen dat Netanyahu het opnieuw voor elkaar kreeg en die verkiezing ook won.
Het feit dat peilingen en enquêtes in Israël in vrijwel elke verkiezingscampagne helemaal fout zitten, kan komen door de manier waarop de Israëli’s ermee omgaan. Tijdens recente interviews met Israëlische kiezers heeft een aanzienlijk aantal aan mij bekend dat zij de neiging hebben te liegen over hun favoriete partij of politicus wanneer zij deelnemen aan een enquête.

In de laatste dagen voor de verkiezingen is het verboden om enquêtes te publiceren. Dit zou een andere reden kunnen zijn voor de onbetrouwbare peilingen en de verrassende winst van Netanyahu.
En dat is waar de schoen wringt. Netanyahu is een expert op het gebied van last-minute campagne voeren. Bovendien weet hij hoe de reguliere media, waarvan de meerderheid hem vijandig gezind is, te omzeilen. Net als in 2015 gebruikte de Israëlische premier de sociale media om zijn zes miljoen aanhangers te bereiken. En het heeft weer gewerkt.

Via video’s die de hele dag door op zijn sociale media-accounts werden geplaatst, vertelde Netanyahu de Israëli’s dat ze naar de stembureaus moesten gaan. Ook ging hij naar de stranden, waar gezinnen genoten van hun vrije tijd alvorens hun stem uit te brengen, om dezelfde boodschap over te brengen.
Israëli’s hadden de keuze tussen ‘Bibi en Tibi’: een verwijzing naar Achmed Tibi, het controversiële Arabisch-Israëlische Knessetlid, die zichzelf als Palestijns ziet. Hij had lid kunnen worden van een door Gantz geleide regering, zo vertelde Netanyahu verder.

Blauw en Wit-leider Benny Gantz, maakte aan de andere kant strategische fouten tijdens de campagne. Daarnaast beging hij een blunder toen hij, na het uitbrengen van zijn stem op de verkiezingsdag, naar huis ging om bij zijn familie te zijn. Gantz’ grootste fout was dat hij Netanyahu op minderwaardige wijze begon aan te vallen. Deze aanvallen begonnen toen Gantz’ Veerkracht voor Israël-partij samengevoegd werd met Yesh Atid van Yair Lapid.
Tijdens een toespraak voor de achterban van Blauw en Wit in februari, beschreef Gantz Netanyahu als een in de VS opgeleid nep-persoon die zijn tijd doorbracht met het leren van foutloos Engels en het bijwonen van cocktailfeestjes in de VS. En dat terwijl hij, Gantz, zijn leven riskeerde in de loopgraven met IDF-militairen.

Likoed en Netanyahu weerlegden deze bewering gemakkelijk. Zij vertelden het Israëlische publiek dat Netanyahu werkte aan de bevrijding van gijzelaars van Palestijnse terroristen in een Sabenavliegtuig, terwijl Gantz zich voorbereidde op de Bar Mitswa van zijn zoon.
De premier richtte zich later op Gantz. Hij wees op de feiten dat hij had gediend in de IDF-elite commando-eenheid Sayeret Matkal en dat hij bij verschillende gelegenheden gewond was geraakt.

Vorige week maakte Gantz een nieuwe blunder toen hij Netanyahu durfde te vergelijken met de Turkse dictator Recep Tayyip Erdogan. Erdogan is een van de meest impopulaire buitenlandse leiders onder de Israëli’s. Gevraagd of hij echt dacht dat Netanyahu van Israël een tweede Turkije maakte, benadrukte Gantz dat dit inderdaad het geval was en beweerde dat hij ‘zeer bezorgd’ was.
Het Israëlische publiek is zich er echter terdege van bewust dat dit niet het geval is. Men weet namelijk dat Erdogan een meedogenloze islamitische dictator is, die de Koerdische minderheid in Turkije onderdrukt, journalisten en academici gevangen zet en tegelijkertijd tegenstanders in en buiten Turkije neerhaalt.
Door zich over te geven aan zo’n vuile campagne tegen Netanyahu, vernietigde Gantz zijn imago als een persoon met een schone lei en als een gentleman met staatsmankwaliteiten.

Een volgende reden waarom Gantz’ partij de verkiezingen verloor, is dat de voormalige IDF-stafchef een rouleer-overeenkomst voor het premierschap sloot met Yair Lapid. De Israëli’s, ook die van links, vinden dat Lapid niet over de kwaliteiten beschikt om premier te worden, vanwege zijn gebrek aan ervaring in militaire en aan veiligheid gerelateerde zaken. Ook vind men dat dat hij een vage visie heeft met betrekking tot levensbelangrijke vraagstukken.
Om deze reden waarschuwde Netanyahu de Israëli’s er voortdurend voor dat een stem voor Blauw en Wit zou betekenen dat Lapid premier zou worden. Deskundigen denken dat de rouleer-overeenkomst tussen Gantz en Lapid Blauw en Wit tenminste vier zetels heeft gekost.

Dan is er het feit dat Netanyahu een aantal indrukwekkende politieke successen heeft geboekt tijdens het laatste stadium van de verkiezingscampagne. Als eerste haalde hij de Amerikaanse erkenning binnen van de Israëlische soevereiniteit over de Golanhoogten. Dit is iets dat grote gevolgen kan hebben voor Israëls mogelijkheden om actie te ondernemen tegen Iran in Syrië. Het tweede succes was zijn recente bezoek aan Moskou. Tijdens een gesprek met de Russische president, Vladimir Poetin, loste Netanyahu de crisis op die ontstond nadat het Syrische leger afgelopen september een Russisch IL-20 verkenningsvliegtuig had neergeschoten.

De verzoening tussen Rusland en Israël heeft er ook toe geleid dat de stoffelijke resten van de Israëlische vermiste militair Zachariah Baumel aan Israël overgedragen werden. Baumels lichaam is met medewerking van Russische militairen opgegraven in het vluchtelingenkamp Yarmuk bij Damascus. Baumel werd vermist sinds de Tweede Libanonoorlog in 1982. Afgelopen donderdag werd hij op de berg Herzl in Jeruzalem begraven.

Dit alles droeg bij tot wat Netanyahu dinsdagavond ‘een enorme overwinning’ noemde. De Likoedpoliticus zal nu de langst dienende premier van Israël worden. Naar verwachting zal hij een rechtse regering vormen met een meerderheid van 65 zetels.