Hoe de Ethiopische Joden Israël bereikten

Isra‘Els ballingschappen verspreidde hen vanuit hun thuisland naar diverse uithoeken van de wereld. De Staat Israël zet hen soms aan om erheen terug te keren. Vaak aangezet door verslechterde omstandigheden. Maar wat als die trek verboden wordt? Soms kan dan de Mossad hulp bieden. Dat overkwam ook Ethiopische Joden. Bert Wiersema beschreef deze actie in het boek ‘Operatie Mozes’. Hoe deed hij dat?

Boekanalyse
Dit boek over een actie van Israëlische geheime agenten is vooral geschreven voor jongeren vanaf 12 jaar. Na een voorwoord volgt het spannende verhaal over de evacuatie van Joden uit Ethiopië naar de Staat Israël via buurland Soedan in de periode 1979-1985. De operatie kreeg de bijnaam ‘Operatie Mozes’. Soedan en Ethiopië waren toen staatsvijanden van Israël.

Na een inleiding en een overzicht van de belangrijkste personen in dit verhaal wordt de evacuatie beschreven in negen hoofdstukken. Het boek sluit af met een beschrijving van hoe het na de operatie verder ging. Bij de tekst zijn zwart-wit foto’s geplaatst en er is een landkaart opgenomen.

De beschrijving vat de evacuatie samen in hoofdpunten, waardoor het lijkt dat de gebeurtenissen zich snel opvolgen. In werkelijkheid heeft het veel langer geduurd.

Toenmalige omstandigheden
Soedan is in 2011 is opgesplitst in twee landen, maar tijdens het verhaal was het nog één Islamitisch land ruim 45 keer groter dan Nederland. Leider van de Mossad was toen Jitschaq Chofie (en later Nachoem ‘Admonie). Leider van de evacuatie was Mossad-agent Danie‘El (Dani) Limor en de leider uit Ethiopië was Ferede Aklum.

De Ethiopische-Joden moesten eerst te voet honderden kilometers naar het noorden van Soedan zien te vluchten. Onderweg waren er allerlei gevaren, zoals wilde dieren en Toearegs (gewapende woestijnbewoners). In Soedan werden ze opgevangen in vluchtelingenkampen. Ferede had daar mannen aangesteld die de Joden onderscheidde. Dan werden die naar de hoofdstad Khartoem gebracht waar paspoorten werden geregeld, zodat ze het land kunnen verlaten.

Maar die werkwijze bleek duur, omslachtig en bovendien kunnen zo alleen kleine groepen tegelijk worden geëvacueerd. Ze moesten een betere methode vinden. Toen ontdekten ze het leegstaande resort Arous aan de Rode Zee noordelijk van Port Soedan. De Mossad besluit deze dekmantel uit te bouwen, zodat grote aantallen Ethiopische Joden naar Israël gehaald konden worden.

Er werd een groot Mossad-team (waaronder ook niet-Joden) getraind en naar Arous gebracht. Ze zouden zich voordoen als exploitanten van een duik-strandresort met toestemming van de Soedanese overheid. Eerst werd over zee geëvacueerd, maar dan wagen ze het ook via een luchtbrug. Dit ging lang goed, maar er zijn steeds gevaren en steeds leek het definitief afgelopen. Hoe is dat verder gegaan…

Evaluatie
Dit is een spannende beschrijving van een Mossad actie in Soedan onder Likoed regeringen (Menachem Begien en Jitschaq Sjamier) in Israël. Uiteindelijk werden vrijwel alle bijna 29.000 Joden uit Ethiopië naar Israël gehaald. Dit boek is een must have.


Wiersema, B., Deel 3: Operatie Mozes. Serie spectaculaire acties van de Mossad. 2023, Uitgeverij Mes, Vierhouten, 173 pagina’s, € 13,45, ISBN: 9789059524224.