Hoe ontwikkelde messianisme zich? – deel 4

Voor vrijwel alle christenen is de Here Jezus dé Messias. De meeste Joodse gelovigen ontkennen dat of hebben daar grote twijfels over. Messiaanse gelovigen (Joods of niet) volgen echter vaak (nog) het traditioneel christelijke spoor en/of praten christenen na. Maar vergissen Joden zich dan en hoe komen christenen aan hun bewering? Wat betekent dat Messiasschap eigenlijk in Bijbelse zin?

In de vorige artikelen in deze serie kwam naar voren dat de eerste talmoediem (leerlingen) van de Here Jezus in de tijd leefde waarin Isra‘Els grootste verlangen naar de komst van dé Messias leefde. Het is dan niet zo vreemd dat zij bij aanvang van Zijn optreden dachten dat Hij Isra‘Els Messias kon zijn. Maar ze moesten daarvoor een eigen speciale variant op het gangbare Joodse messianisme ontwikkelen, want hun Leraar voldeed amper aan het laatste.

Definitie: De Here Jezus is Isra‘Els Messias, want Hij was als Bijbelleraar en Profeet niet alleen vergelijkbaar met Mosjéh (Mozes) maar zelfs groter door Zijn hemelse afkomst. Hij kondigde Gods Koninkrijk aan en daarmee het begin van de vervulling van Joods Messianisme.

Maar naarmate de tijd vorderde kwamen ze er echter achter dat om allerlei redenen ook hun eigen Messianisme tekortschoot (B.v.: Hnd 1:6). De Here Jezus reageerde daarop door aan te geven dat ze eerst de Heilige Geest moesten ontvangen om alles beter te begrijpen (Jh 16:13)[1]. Maar zelfs[2] na het ontvangen van Zijn Geest kwamen de eerste talmoediem terecht in steeds problematischer omstandigheden. Ze kregen steeds meer met lijden te maken. Een revisie van hun Messianisme werd nodig. Vooral ook omdat ze inzagen dat Gods Verbond ook werkelijk vernieuwd was (Hnd 10:45).

Revisie Natsriem messianisme
Deze revisie van het Natsriem Messianisme gaven vooral Sja’oel (later Paulus), de schrijver van de Hebreeënbrief en Jochanan (Johannes) in zijn latere geschriften. Zij voegde de belangrijkste aspecten over de Here Jezus en van het Nieuwe Verbond eraan toe, namelijk dat:

• De Here Jezus apostel was geweest
Alleen in de Hebreeënbrief wordt gesteld dat Hij dat hoogste leerambt[3] in de zendingsgemeenschap[4] ambt op aarde had uitgeoefend (Hebr 3:1). Dit ambt verbindt Hem met andere apostelen[5]. Dit is een vernieuwing van het ambt van chacham (wijze) en zaqan (oudste) beschreven in de Tenach.

• Hij verzoening van ‘Adams zondeval bij God verkreeg
Dit was een spiritueel aspect dat sluimerde in de Tenach (b.v.: Job 9:33)[6] en waarop de Here Jezus al hintte (Jh 12:31) als verklaring voor de Godsverduistering in Isra‘El. De Here Jezus wilde zo de plaats innemen van ‘Adam (1 Kor 15:45), waardoor gelovigen weer enigszins recht tegenover God konden komen staan[7]. Ze zouden deelkrijgen aan die verzoening door de Heilige Geest te ontvangen[8], waardoor ze spiritueel opnieuw geboren werden. Dit was nieuw.

• De zondemacht (satans macht over de gelovigen) werd opgeheven
Als gevolg van ‘Adams verzoening werd ook deze spirituele macht verbroken[9]. Ook op dit punt wees de Here Jezus herhaaldelijk. Dit was nieuw.

• God de Here Jezus tot kohen gadol (Isra‘Eltische hogepriester) maakte
God wordt in de hemel vereerd en gediend net als op aarde. Dat is immers het doel van de schepping. De Here Jezus ontving na Zijn hemelvaart van God het bestaande spirituele ambt van kohen gadol (Isra‘Elitisch hogepriester) in de Tempel daar. Dit was nieuw.

Hij vereert en dient niet alleen God, maar verricht er ook de priesterdienst voor Gods volk (1 Jh 2:1). Dit ambt wijst op het belangrijke gegeven dat de schepping (fysiek en niet-fysiek) nog niet verlost is van de zondemacht. Als kohen gadol is Hij natuurlijk ook godsdienstig Hoofd van Gods volk, zoals de kohen gadol dat was op aarde.

• De Heilige Geest weer[10] op gelovigen is uitgestort
Dit is het belangrijkste feit dat bewijst dat Gods Verbond vernieuwd is. Dat heeft gevolgen voor de navolging van Torah[11], want Torah ondergaat ook vernieuwing (1 Kor 9:21; Gal 6:2). Dit is nieuw.

• De komst van het messiaanse keizerrijk en de nieuwe schepping is aangekondigd
Als dé Messias komt dan zal Hij Zich Koning van de hoofden van alle natiën op aarde maken door de vijanden van Gods volk te verslaan (Opb 17:14)[12]. Dit keizerrijk zal echter een afgebakend doel zal hebben en een bepaalde bestaanstijd[13]. Dit is een belangrijk aspect van messianisme; grondig (nieuw) herstel te bewerken en dat te borgen, maar daarna op te houden. Bijbels messianisme is Theocentrisch en geen doel op zichzelf.

Definitie
De voorgaande zes aspecten leidde tot de volgende revisie:

De Here Jezus is dé Messias van Gods volk, want Hij is de opvolger/vervanger van Mosjéh (Dt 18:18). Hij gaf Zichzelf als zoenmiddel voor ‘Adams overtreding. God accepteerde dat en geeft verlossing van de zondemacht (wetmatigheid van het zondigen door de binding aan satan). Daardoor werd Gods Verbond vernieuwd wat een andere Torahnavolging betekent (Hb 7:12).

De opwekking uit de dood en hemelvaart zijn Gods bevestiging dat de Here Jezus Zijn goddelijke Zoon is. In de hemel heeft God Hem daarna aangesteld als Kohen Gadol om voor te gaan in Zijn Tempel daar. God liet Zijn Geest terugkeren tot Zijn volk, zodat zij deel krijgen aan de verzoening en verlossing door de marteldood van Zijn Zoon en aan Zijn werk als Kohen Gadol.

Aan het einde der tijden, als God een doel heeft bereikt en Isra‘El weer terugneemt (einde galoet (verbanning)), komt de Here Jezus weer naar Zijn volk[14]. Hij zal de vijanden van Gods volk verslaan en Isra‘El herstellen. Hij zal namens God vanuit Jeroesjalajim over de aarde heersen als Koning der koningen. Ook zal Hij de centrale eredienst aan God (de Tempel) op aarde herstellen, zodat Gods volk naar het beloofde Land zal komen om God te eren en dienen[15].

Verwerping door Isra‘El
Deze zes aspecten beschrijven dé Messias vooral spiritueel en zijn grotendeels[16] nieuw in het Jodendom van de eerste eeuw en hebben mede geleid tot verwijdering en verwerping. De Natsriem werden erdoor als sekte (sterk afwijkende of zelfs van het Jodendom afvallige groepering) beschouwd. Deels terecht gesteld, want dit vernieuwde Natsriem messianisme met diens spirituele en eindtijd gerichte aspecten leidde later onder Joodse gelovigen tot diverse sektarische afsplitsingen van de Natsriem, zoals ’Evjoniem (Ebionieten) en latere Natsriem. Niet-Joden kwamen erdoor met allerlei filosofische visies op dé Messias, zoals holisme en/of universalisme, waaruit het christelijk messianisme voortkwam.

Joodse tegenargumenten

• Hij is nooit door de officiële Isra‘Elitisch godsdienstige instanties gezalfd of als Messias erkend
Zelfs binnen Diens Eigen kring is Hij nooit gezalfd (Lk 7:46)[17]. Zalven en gezalfd zijn kan letterlijk gebeuren of figuurlijk (inspiratie door Gods Geest). Het eerste zou het laatste bevestigen[18]. Voor bepaalde ambten werd iemand gezalfd met een speciaal zalfolie (Ex 30:25). Het zalven werd gedaan door mannen die zelf ook gezalfd waren, zoals de kohaniem.
Tegenargument: Mosjéh is nooit gezalfd of als messias benoemd, net als nogal wat andere personen die overduidelijk messiaans optraden.

• De Here Jezus werd door Isra‘Els officiële godsdienstige instanties om Godslastering ter dood veroordeeld en als een misdadiger geëxecuteerd
Hoe kan een Godslasteraar (Hij zou Zich vereenzelvigd hebben met God) en misdadiger (Hij zou Zich onrechtmatig als Koning van de Joden hebben uitgeroepen) Messias zijn? Sommigen veronderstelde dat Hij een gezant van satan was (Lk 11:15) en/of een charlatan.
Tegenargument: Mosjéh is ook meerdere malen door Isra‘El tot de dood veroordeeld, om dezelfde redenen (Ex 17:4; Nm 14:10).

• Er is voldoende Bijbels bewijs om te stellen dat de Here Jezus aan het kruis door God gedood is[19]
Zo’n sterven (van Godswege) lijkt expliciet strijdig met het concept van messianisme en vooral met dat van dé Messias. God zou nooit toelaten dat mensen Zijn Messias zouden doden.
Tegenargument: Mosjéh, Isra‘Els messias, werd ook door God gedood. Hoewel om een heel andere reden dan de Here Jezus[20].

Het Judaïsme[21] interpreteert de Here Jezus op basis van deze tegenwerpingen en zoals Hij wordt voorgesteld door het christelijke messianisme. Dat verklaart voor een belangrijk deel waarom Joden volharden in hun afwijzing van Hem als dé Messias. Aanvaarding van Zijn Messiasschap zou Judaïsme opheffen[22].

Het Nieuwe Verbond is een te groot struikelblok door diens sterke spirituele dimensie[23] die strijdig lijkt met het hier-en-nu hoofdelement van Judaïsme[24]. De boodschap als geheel wordt voorgesteld als vreemd aan het Jodendom en niet-Isra‘Elitisch (heidens)[25].

Volgende artikel
In het volgende artikel wordt dieper ingegaan op hoe het Messiasschap van de Here Jezus in de christenheid is gedefinieerd (christelijk messianisme).

+++
[1] Hij bedoelde er bovenal op dat God eerst verlossing van de zondemacht moest geven, waarna zij door de Geest daaraan deel zouden moeten krijgen.
[2] Beter: juist door de gave van de Geest begon de ellende pas goed.
[3] Oorspronkelijk alleen gegeven aan de kohaniem (Isra‘Elitische priesters).
[4] Deze gemeenschap was het gevolg van de galoet (verstrooiing) van Gods volk. De Tempel – het centrum van de Bijbelse godsdienst – op aarde werd in 70 CE verwoest.
[5] Dat de zendingsgemeenschap op het hoogste niveau geleid wordt door apostelen wijst op de onderlinge gelijkheid van die broeders qua leergezag (voor wat betreft de godsdienst). Er is van Godswege op aarde geen leider van de apostelen aangesteld en opgedragen die aan te stellen.
[6] De geloofsafval van ‘Adam had geleid tot gebondenheid aan de zonde. God nam uiteindelijk het voorgeslacht weg in de grote watervloed ten tijde van Noach. De generaties na Noach hem vervielen alweer snel in zonde, want God had ook Zijn Geest weggenomen (Gn 6:3).
[7] Sommigen vatten dit op als vervulling van Jom Kipoer, maar dat is niet zo. De verzoening van ‘Adam is individueel. Jom Kipoer geeft collectieve verzoening. De noodzaak voor dat laatste, wat God vereist (Lv 23:29), blijft, ondanks het eerste, nodig.
[8] Dat is een aparte handeling die gelovigen moeten ondergaan. Opmerkelijk genoeg is hiervoor amper aandacht in de christenheid. Het ontvangen van Gods Geest wordt als onderdeel van een bekering of waterdoop opgevat, maar dan wordt niet onderscheiden wat wel vereist is (Hnd 1:5; 8:15-17; 10:47; 19:4-6).
[9] Sommigen leiden daarvan af dat de Torah en diens Tempeldienst overbodig zijn geworden, vanuit de verkeerde gedacht dat die zaken het gevolg zou zijn van de zondemacht! Torah en Tempeldienst zijn juist gegeven om zondemacht te bestrijden. Maar de dwaling is nog erger, want het veronderstelt dat satan al gevangen is gezet. Dat loopt echter vooruit op onvervulde zaken.
[10] Die sinds de Watervloed (Noach) circa 22 eeuwen eerder was weggenomen (Gn 6:3).
[11] Vooral voor de Torah in de Tenach die immers gegeven is ‘onder’/uitgaande van de zondemacht.
[12] Het Messiaanse rijk kan geen nationale (lees: Isra‘El-centrisch) eigenschap hebben, zoals ook Gods volk dat niet heeft. Isra‘El zal dus een eigen hoofd (kohen gadol) krijgen.
[13] De tijdsduur heeft het symbolische getal van 10 * 10 * 10, wat voor een vervulde tijd staat.
[14] Bij Zijn terugkeer zal Hij het algemene Joodse messianisme vervullen en dan door geheel Isra‘El als dé Messias erkend worden.
[15] Alleen om er om godsdienstige redenen er tijdelijk te zijn en niet om er permanent te wonen, want het beloofde Land is aan Isra‘El gegeven om er permanent te wonen.
[16] Veel ervan is echter al in de Tenach op verborgen wijze aangekondigd.
[17] Hij werd door de talmoediem als door God gezalfd gezien (Hnd 4:27; 10:38).
[18] Er zijn nogal wat mensen letterlijk gezalfd die geen blijk gaven van de zalving met Gods Geest.
[19] Niet om Hem van het lijden te verlossen, maar omdat God Zijn aanbod accepteerde om daarmee ‘Adams overtreding te verzoenen. Zijn doodstraf was plaatsvervangend (een leven voor een leven).
[20] De dood van Mosjéh was niet bedoeld voor verzoening van Gods volk.
[21] Het vernieuwde Jodendom dat ontstond als gevolg van de verwoesting van de Tempel en de galoet.
[22] Dat laat zich verklaren uit de anti-Judaïstische houding van de christenheid. Ook is het Isra‘Eltisch-zijn van het Nieuwe Verbond nog niet breed doorgebroken. Dit laatste wordt in de christenheid overigens ook als bedreiging voor hun religie beschouwd.
[23] Vooral de hemel-afkomst van de Here Jezus.
[24] De betekenis ervan kan Isra‘El niet bevatten (2 Kor 3:14).
[25] Daarmee komt de vraag op in hoeverre het Judaïsme nog strookt met de Bijbel (Gods wil).