Kerst is het centrale christelijke feest, maar de meeste mensen die het tegenwoordig vieren zijn helemaal geen christen. Voor die laatsten is het een vakantiefeest van gezelligheid, romantiek, lekker eten en drinken, vrije tijd en ontspanning. Is het vieren van Kerst en al diens gebruiken daarom wel Bijbels en was het dat oorspronkelijk ook wel? Wat betekent het als dat niet zo is?
In de voorgaande artikelen in deze serie over Kerst is al van alles naar voren gekomen over de vraag ‘Is Kerst vieren Bijbels?’. In elk geval stellen christenen dat ze Kerst als geboortefeest van de Here Jezus vieren.
Toch is de Bijbelse onderbouwing ervan twijfelachtig. Zo heeft die geboorte namelijk een aantal onduidelijke aspecten. In de eerdere artikelen van deze serie is begonnen over een aantal zaken vanuit de Bijbel en wetenschap helderheid te geven.
Een aanvang is gemaakt om de eerste vraag – wanneer is de Here Jezus hoogstwaarschijnlijk geboren? – te beantwoorden. Daarna moeten ook een aantal andere belangrijke vragen geadresseerd worden.
Wanneer is de Here Jezus geboren? – vervolg
Op welke dag van de week kan de Here Jezus zijn geboren? Sommigen stellen dat Hij geboren werd op een sjabbat[1]. Maar dat is onaannemelijk, want een bevalling geeft nogal een consternatie wat niet past bij sjabbat. Het is aannemelijk dat de Here Jezus is geboren op een doordeweekse dag[2]. Hierin komt het beeld dat gelovigen van Hem hebben. Een glorieus Persoon, zoals in de traditie[3], of juist niet.
Welke doordeweekse dag kan dat geweest zijn? Een aanwijzing kan zijn het later gelegde directe verband tussen Adam en de Here Jezus. Hij wordt ook de laatste Adam genoemd (1 Kor 15:45). Van het Bijbelboek Genesis kan afgeleid worden dat Adam in de tweede helft[4] van de zesde ‘scheppingsdag’[5] werd geschapen.
Het zou dan best kunnen dat ook de Here Jezus aan het begin van een vrijdagmiddag is geboren. Dit past ook bij hoe we Hem hebben leren kennen als Bijbelleraar. Hij was Aankondiger, maar geen Vervuller, van Gods Koninkrijk[6] (Mt 24:36; Hnd 1:6-7)[7].
Waar werd de Here Jezus geboren?
De volgende belangrijke vraag is waar Hij precies geboren werd. In de Bijbel staat dat dit in Bejt-Léchém (verbasterd: Bethlehem) was, gelegen in het oude stamgebied van Jehoedah (Judah). De stam waartoe Josef behoorde[8].
Mariam, met wie Josef inmiddels ondertrouwd was, was zwanger. De traditie stelt dat meteen toen ze bij Bejt-Léchém aankwamen haar weeën begonnen. Maar dat staat echter niet zo in de Bijbel. Er staat dat de bevalling volgde toen ze in die plaats waren aangekomen. Daar komt geen haast uit naar voren, maar maakt het aannemelijk dat de geboorte volgde nadat ze bij Jozefs familie waren.
Feit is wel dat God blijkbaar wilde dat de Here Jezus in die plaats en nergens anders geboren zou worden, want daarmee werden profetieën vervuld. Volgens de traditie is het onduidelijk op welke plek Hij precies geboren werd.
Herberg of stal/grot
De christelijke traditie zweert erbij dat Hij in een stal werd geboren, omdat in Lucas 2:7 staat dat het pasgeboren kind in een patni werd gelegd. Dat Griekse woord wordt vrijwel altijd vertaald als ‘voerbak’ voor vee. Maar die verbinding voederbak-stal is niet evident.
Traditioneel wordt aangenomen dat Mariams opkomende weeën Josef dwong snel een geschikte plaats te vinden voor de bevalling. Er staat echter niet dat bij aankomst in Bejt-Léchém de bevalling zomaar in een stal gebeurde[9]!
Sommigen stellen dat Josef zijn familie niet met de geboorte van het kind wilde lastigvallen (verlegenheidsargument). Maar traditioneel wordt het argument gebruikt dat de geboorte Josef overviel en hij dus geen tijd had om zijn familie te bereiken (urgentie argument).
Het Griekse woord katalumati genoemd in Lukas 2:7 wordt traditioneel vertaald als ‘herberg’, wat ook bedoeld is om het idee te geven dat de bevalling ergens half buiten gebeurde of zelfs buiten Bejt-Léchém in het veld[10].
Zulke beweringen zijn overigens nogal strijdig met de gedachte dat Zijn geboorte in de winter plaatsvond[11]. Ook maken zulke argumenten de geboorte tot een stuntelige gebeurtenis van mensen, terwijl in de Bijbel staat dat het van aankondiging en conceptie aan allemaal van Godswege gebeurde (Theocratisch argument)[12].
De Bijbel benadrukt herhaaldelijk dat Hij in Bejt-Léchém zou worden geboren, dus gebeurde dat ook. Het is dus aannemelijk dat Hij gewoon werd geboren in een huis van Josefs familie. Alleen blijkt wel dat de bevalling van Mariam vroeg om een noodoplossing. Het (waarschijnlijk tijdelijk) neerleggen van het Kind in een patni wijst daarop.
Kelders van Joodse huizen hadden toen ook een gedeelte waar rein vee overnachtte en voor die was een patni aan de muur gemaakt[13]. Archeologische opgravingen in Bejt-Léchém hebben dat ook bevestigd.
Katalumati kan ook ‘woonkamer’ betekenen. Zo beschouwd wordt dus gezegd dat Josefs familie aanvankelijk geen geschikte woonkamer beschikbaar had. We zullen in het volgende artikel zien waaraan dat gelegen kan hebben.
Niet lang na de bevalling blijkt een geschiktere gastenplaats bij Josefs familie beschikbaar te zijn gekomen, want toen de geleerden uit het oosten hun bezochten deden ze dat in ‘het huis’ (Grieks: tin oikian; Mt 2:11).
Een Josefmidrasj[14]
Het lijkt erop dat Josef de volkstelling heeft gebruikt als gelegenheid om terug te keren naar zijn familie in Judah[15]. Het kan zijn dat zijn werk in Nazaret erop zat of dat er andere redenen[16] waren om de plaats te verlaten.
Hij is logisch om ervan uit te gaan dat Josef ervoor koos om in verband met één van de grote godsdienstige hoogtijdagen af te reizen naar zijn familie in Judah. Er was dan namelijk het belangrijke voordeel om samen te reizen met een grote groep gelovigen[17].
Als de reis van Josef naar Bejt-Léchém inderdaad zijn terugkeer naar zijn familie was, dan is het ook aannemelijk dat hij een kar met spullen bij zich had. De zwangere Mariam kon dan op de kar hebben gezeten, zodat zij niet de hele lange reis zou moeten lopen[18].
Het lijkt erop dat Josef en Mariam in emotionele omstandigheden afreisden. Niet alleen was zij zwanger. Er was dus een zeker risico op een bevalling onderweg. Maar als Josef inderdaad terugkeerde naar zijn familie, dan was er de spanning hoe zij zouden worden ontvangen. Of ze daar een nieuw leven konden vinden. Ook hadden ze afscheid moeten nemen van familie en vrienden in Nazaret.
Opmerkelijk genoeg is God het niet eens met Josefs voornemen zich bij zijn familie in Bejt-Léchém te vestigen. Hij laat hem met zijn gezin terugkeren naar Nazaret (Mt 2:22-23; Lk 2:39), waardoor andere profetieën vervuld zouden worden. God wilde de Here Jezus laten opgroeien in de Galil (Galilea) en Diens werk als Bijbelleraar ook daar laten beginnen (Js 9:1).
+++
[1] Dit zou de bijzonderheid van de Here Jezus bevestigen en heenwijzen naar het Messiaanse vrederijk.
[2] Dat past ook bij nederigheid van (de geboorte van) de Here Jezus.
[3] De oorspronkelijke parallel die de christenheid met Kerst wilde maken met de Romeinse Onoverwinnelijke zon (Sol Invictus). Het verklaart ook waarom christenen Kerst uitdrukkelijk willen vieren.
[4] Eerst werden op die ‘dag’ dieren geschapen (Gn 1:24-25).
[5] Voor zover scheppingsdagen vergelijkbaar zijn met dagen zoals wij die kennen.
[6] Vrijdagmiddag staat immers in het teken van qabbalat sjabbat (de aankondiging/ontvangst van de sjabbat).
[7] Maar de christenheid heeft Hem toch gemaakt tot Vervuller ervan. Met alle nare consequenties ervan in een nog steeds niet-verloste wereld.
[8] Hier komt het merkwaardige gegeven naar voren dat er Isra‘Eliem waren die niet in hun traditionele stamgebied bleven wonen. Josef woonde immers in Nazaret in de Galil (Galilea). Ook laat het zien dat de afkomst van Mariam geen betekenis had voor de Here Jezus. Dat wel beweren is ook strijdig met de Bijbel/Torah.
[9] Het ligt niet voor de hand dat vrome Joden hun bevalling laten plaatsvinden op een onbekende plaats half in de buitenlucht.
[10] Sommige dramatisering gaat zelfs zo ver dat gesteld wordt dat de bevalling in een grot gebeurde.
[11] Het is evident dat (in de wintertijd zich) roofdieren, zoals wolven, jakhalzen en vossen, in het veld en de buitenwijken van plaatsen op zoek zijn naar prooi of aas. Een bevalling daar is in de winter dus nogal gevaarlijk.
[12] Ook de Romeinse volkstelling, wat Josef dwong om naar zijn familie in het Judese stamgebied af te reizen, lijkt van Godswege mede aanleiding te zijn dat de Here Jezus in Bejt-Léchém werd geboren en daardoor profetieën werden vervuld.
[13] In belangrijke NT-manuscripten staat ook ti patni – de voerbak. De enige die er dus was.
[14] Een midrasj is een uitleg bedoeld als aanvulling van zaken die niet expliciet in de Bijbel worden genoemd, maar er wel goed bij passen.
[15] Hij blijkt dit ook (weer) van plan (Mt 2:22) na zijn terugkeer uit Mitsrajim (Egypte), waarheen hij met zijn gezin enkele jaren was gevlucht.
[16] Zoals een slechte naam, omdat Jozef toch bij Mariam bleef die ernstig in opspraak was gekomen.
[17] De traditionele voorstelling gaat uit van de onlogische gedachte dat ze alleen reisden.
[18] Traditioneel wordt aangenomen dat Mariam op een ezel zat tijdens de reis. Het is echter onaannemelijk dat Josef die eerder als arm in de Bijbel staat beschreven een ezel had.
Is Kerst vieren Bijbels? – deel 2
Beste Marco, Natuurlijk heb je helemaal gelijk als je zegt dat de afkomst van een kind van de vader is en niet van de moeder, Ik beweer niet anders. Maar wie is dan Zijn vader; Joseph??nee dat is alleen de HG punt, de opm. in Lukas staat er niet voor niets => Luc 3:23 En Hij, Jezus, begon omtrent dertig jaren oud te wezen, zijnde (alzo men meende) de zoon van Jozef, den zoon van Heli, en tevens staat er oa in Math1:18 De geboorte van Jezus Christus was nu aldus; want als Maria, zijn moeder, met Jozef ondertrouwd was, eer zij samengekomen waren, werd zij zwanger bevonden uit den Heiligen Geest. => daarbij zegt de Bijbel niet voor niets erbij dat Joseph GEEN gemeenschap met haar had totdat Yeshua geboren was.25 En bekende haar niet, totdat zij dezen haar eerstgeboren Zoon gebaard had; en heette Zijn naam JEZUS.
Ik blijf het frappant vinden dat niemand snapt waarom er twee geslachten lijnen van Yeshua in het NT staan. In Mattheus staat de werkelijke bloedlijn van Yeshua via Mirjam en in Lukas die van Joseph. Mirjam komt via de beloofde Koningen David en Salomo. Joseph komt OOK van David maar via de lijn Nathan. Beide stammen af van David. Ik had hierom eens een discussie met een professor op de HUJI, Terecht is 1 van de argumenten vanuit Judaïsme, dat het NT of Jezus niet waar is oa vanwege de beschreven geslachtlijnen dat Hij de Zoon van David zou zijn. Als je de christelijke/ jouw interpretatie aanhoud dan heeft het Judaïsme op dit punt helemaal gelijk en is Jezus een valse profeet.
Waarom staat Joseph in dezelfde geslachtenlijn als Mirjam => OMDAT die Joseph haar VADER is! Sinds wanneer wordt een aangetrouwd persoon wat Joseph haar man was, genoemd in een geslachtenlijn?? Hoe ik zeker weet dat de genoemde Joseph Mirjams vader was?=> omdat ik middels oude Hebreeuwse geschriften van het NT die in 2011 door een pauselijke bezoek aan Jeruzalem, aan de Universiteit waren geschonken en dit aan de professor en zijn groep aan kon tonen.
Ik heb foto’s van deze tekst maar het is heel gemakkelijk voor een ieder die tot 14 kan tellen om dit zelf na te gaan. Probeer maar eens tot 14 te komen als je Joseph rekent als Mirjams man in plaats van haar vader! Het Bijbelse bewijs van Yeshua’s Koninklijke afstamming als Messias IS Matth. 1:17 Al de geslachten dan, van Abraham tot David, zijn veertien geslachten; en van David tot de Babylonische overvoering, zijn veertien geslachten; en van de Babylonische overvoering tot Christus, zijn veertien geslachten.
Bijbelse conclusie: de Heilige Geest is de verwekker, Joseph de man van Mirjam had de verantwoordelijke taak om een aardse vader te zijn voor Yeshua. Ja in die zin was Joseph op aarde Zijn vader en moest Yeshua aan hem gehoorzaam zijn (tot aardse dingen) maar meer aan Yeshua’s hemelse vader, JHWH.
Shalom Raymond
Beste Raymond,
Bedankt weer voor je reactie, maar die is wel verwarrend. Je opent door te bevestigen dat alleen de afkomst van de vader van betekenis is voor zijn kind. Maar vervolgens kom je met een betoog die aan Mariam, de moeder van de Here Jezus, een bijzondere ereplaats voor de afkomst van Hem zou hebben gegeven. Precies zoals de christelijke traditie het wil horen. Je onderbouwt je betoog met een uitleg over de twee vermeende geslachtslijsten in Mattitjahoe (Matteus) en Lukas.
De Torah stelt helder dat vrouwen en kinderen (en eventueel nog anderen die niet (meer) volwaardig de Torah kunnen houden) geen hoofdverantwoordelijkheid voor de Bijbelse godsdienst hebben. Hoe kan dat voor Mariam dan anders zijn?
Over de twee lijsten die je aanhaalt.
Die van Mattitjahoe is helemaal geen geslachtslijst, want iedereen kan nagaan in de Tenach dat nogal wat afstammelingen in de geslachtslijn van Avraham tot aan de generatie van de Here Jezus zijn overgeslagen. Lukas noemt 76 generaties, terwijl Mattitjahoe er maar 42 noemt. Het is overduidelijk dat het aantal van Lukas preciezer is. De lijst die Mattitjahoe noemt is ook helemaal geen geslachtslijst, maar het toont dat de Here Jezus past in het plaatje. Hij is ‘Zoon’ van Avraham en van Dawied. Net als Dawied verscheen Hij op het juiste moment (getal 14 = 2 * 7) in de geschiedens van Isra’El.
Die van Lukas is een generatielijst die laat zien dat de Here Jezus, net als Adam, ook in fysieke zin een Zoon van God is. Hij hoort dus bij de vrome tak van de mensheid, de zonen van mensen.
Maar als de Here Jezus door de Roeach HaqQodésj is verwekt, waar jij herhaaldelijk op hamert, wat is dan de toegevoegde waarde om geslachtslijsten naar voren te brengen?
Ook wijs ik op het feit dat Mariam verwant was aan de kohaniem via Eliesjah-Bet. Vanuit de Bijbel is dan geen verband in haar afkomst met de stam Jehoedah. Zij lijkt tot de stam Lewie te behoren. Het feit dat ze in het huwelijk kon treden met een Jehoedie (Josef die van de stam Jehoedah was) geeft aan dat de afkomst van dochters van Isra’El niet relevant was. Hoewel Mariam door haar huwelijk wel degradeerde en haar voorrechten als afstammeling van Lewie verloor. Voor Josef was Mariam dan weer een aanwinst, want de afkomst uit de stam Lewie kan staan voor vroomheid. In het geval van Mariam bleek dat zeker het geval. Groet, Marco van Putten
Beste Marco,
Ik wil niet interessant overkomen maar dacht een aanvulling te geven. Wat een ieder daarmee doet is voor mij prima. Maar je laatste opmerking snap ik even niet. De opm: dat je in noot 8 aangeeft dat Mirjams afkomst niet relevant zou zijn voor Yeshua en alleen die van Joseph?? Ik ga ervan uit dat je je vergist want wat heeft een stiefvader met een kind van een moeder te maken die zwanger is geworden van de HG??
Beste Raymond,
Dus dan staat mijn Josefmidrasj dus als mogelijkheid.
Voor wat betreft je vraag:
De Torah van Mosjéh bepaalt dat alleen de afkomst van een kinds vader betekenis heeft voor een kind. Niet dat van de moeder. (Tenzij de vader onbekend is natuurlijk). Dat dit voorschrift tegenwoordig in het Judaïsme niet meer zo wordt toegepast en de afkomst van de moeder leidend werd, is een menselijke uitvinding die tegen die Torah ingaat en dus een ander voorschrift veronderstelt dat boven die van Mosjéh uitgaat gezien het feit dat Isra’El in de galoet (verstrooiing) is.
T.a.v. de verwekking van de Here Jezus door de Ruach HaqQodesj (HG). We moeten natuurlijk wel het fysieke van het spirituele scheiden. Toen Hij eenmaal verwekt was volgde het natuurlijke fysieke proces en werd Hij aan Josef geboren. God koos er opzettelijk voor dat Hij de Zoon van Josef zou zijn.
Josef, de vader van de Here Jezus, was niet alleen van de stam Jehoedah, maar ook van het koningshuis van Dawied. Sterker, Dawied was ook in Bejt-Léchém geboren. In de Bijbel staat duidelijk dat de Messias uit dat huis zou voortkomen en in die plaats geboren zou worden. Het is dus Gods keuze dat Josef Zijn vader zou worden en Mariam Zijn moeder. Het waren uitzonderlijk vrome Joodse mensen. Zie maar eens hoe vaak God rechtstreeks tot hen sprak of engelen naar hun zond.
Ik zou overigens voorzichtig zijn met de term stiefvader. Op aarde was Josef echt de vader van de Here Jezus en zo heeft Hij Josef ook gezien. Zo wordt hij ook in de Bijbel vernoemd. Tot Zijn volwassenheid was Josef in Bijbelse zin Zijn hoofd, zoals Josef hoofd was van heel zijn gezin. Maar natuurlijk was HaSjem toen het Hoofd van zowel Josef als van de Here Jezus en de rest van zijn gezin. Groet, Marco
Ik begrijp dat er van uit wordt gegaan dat Jozef en Maria naar hun familie in Bethlehem gingen.
Maar ik denk dat de reden tw; dat ze niet bij hun familie konden logeren, een heel andere oorzaak heeft. De Bijbel verklaart dat door de verordening van Rome, iedereen zich moest inschrijven in haar/zijn geboorteplaats. Niet alleen Jozef en Maria maar een ieder die toen in Nazareth woonde moest waarschijnlijk naar Bethlehem.
Nazareth is namelijk niet zomaar een naam van een dorp, het is de naam voor de groep mensen die van Koning David afstamde en zich ergens anders vestigde dan in hun stam gebied. In het Hebreeuws heet zo iemand een netzer en die verzameling mensen notzrim. De plek waar zij zich her vestigde heette daarom Netzereth.
Het heeft te maken dat de wortel of struik van Jesse (Messias), in een andere tijd op een andere plaats weer tot leven zou komen. In het Hebreeuws (en zichtbaar in het land) kan een olijfboom zomaar meters verder van de stam een nieuwe scheut (Netzer) uit de grond doen opkomen, zelfs wanneer het lijkt dat de boom dood is. De Bijbel spreekt diverse keren over deze scheut van Jesse.
Jozef en Maria hadden geen familie in Bethlehem want die woonde net als hun in hun nieuwe vestigingsplaats ‘Netzereth’. Ik hoop dat dit een aanvulling was op je verhaal. Ben verder nog benieuwd wat of je nog meer gaat zeggen over de tijd van Zijn geboorte.
Shalom Raymond
Beste Raymond, Bedankt voor je reactie. Ik kan echter nergens in de Bijbel vinden dat alle inwoners van Nazaret Jehoediem uit Bejt-Léchém waren, zoals jij stelt. Wat je allemaal afleidt van de naamsbetekenis van Nazaret, hoe interessant ook, is eveneens niet vanuit de Bijbel af te leiden. Dat gaat ook op voor je derde stelling, dat Josef en Mariam geen familie zouden hebben in Bejt-Léchém. Zie daar graag meer Bijbels bewijs voor.
Wil graag wijzen op mijn noot 8: Alle stammen waren in principe (door de Torah van Mosjéh) gebonden aan hun stamgebied. Alleen heel rijke mensen en mensen met vrije beroepen (geen landgebonden Joden, zoals Josef) blijken zich buiten hun natuurlijke stamgebied te vestigen. Maar het eigen stamgebied bleef altijd ’trekken’, waarvan Josef ook blijk geeft.
Verder heb ik nergens beweerd dat Mariam familie zou hebben gehad in Bejt’Léchém, zoals jij schrijft. De traditionele gedachte is dat zij uit een familie van kohaniem stamt en dus haar afkomst zou teruggaan op familie in Jeroesjalajim en dat ze daar de veel oudere Josef voor het eerst zou hebben ontmoet. Maar dat kan allemaal niet in de Bijbel worden gevonden. Zie geen reden om niet aan te nemen dat ze ongeveer even oud waren en elkaar in Nazaret hebben leren kennen. Wel dat ze op een of andere manier verwant was met Eliesjah-Bet, de vrouw van de kohen Zacharjah. Maar zoals ik ook aangaf in noot 8 is haar afkomst niet relevant voor de Here Jezus. Voor Hem is alleen die van Josef van belang. M. van Putten