Ze werden beide in hetzelfde jaar, 1948, opgericht: de staat Israël en de Wereldraad van Kerken. Ruim zeventig jaar later liggen ze na het zoveelste incident nog altijd hopeloos met elkaar in de clinch.
De Nederlandse Marijke van Duin wilde vorige week namens de Wereldraad naar een internationale oecumenische conferentie in het onder Palestijns bestuur vallende Bethlehem. Maar op Ben Goerion in Tel Aviv, misschien wel het strengst beveiligde vliegveld ter wereld, werd Van Duin en enkele andere deelnemers een halt toegeroepen. Van Duin werd strak ondervraagd door de Israëliërs, dat is overigens een vast ritueel voor haast elke reiziger, en omdat ze volgens de autoriteiten niet zou hebben meegewerkt, kwam ze als verdachte een nacht in de cel terecht. De volgende dag mocht ze het eerstvolgende vliegtuig terug naar Nederland pakken.
De Noorse Olav Fykse Tveit, secretaris-generaal van de Wereldraad gevestigd in Zwitserland, is woedend op Israël en eist excuses. De harde opstelling van Israël jegens de christelijke organisatie komt echter niet uit de lucht vallen.
Het kerkelijke overkoepelingsorgaan, ook wel World Council of Churches (WCC), is niet zomaar een club. WCC vertegenwoordigt wereldwijd meer dan vijfhonderd miljoen christenen uit allerlei kerken: protestant, baptist, orthodox, et cetera. De christelijke organisatie beweegt zich niet enkel binnen de kerkmuren, maar mengt zich ook actief in politieke vraagstukken, waaronder het beladen Israëlisch-Palestijns conflict.
Activistisch en kritisch beleid tegen Israël
In een bericht over het vliegveld-incident liet de Nederlandse tak van WCC deze week doorschemeren hoe de organisatie in het conflict staat. “De Wereldraad van Kerken voert zoals bekend een actief en soms kritisch vredesbeleid ten aanzien van Israël en Palestina.” Dat is nog vrij politiek correct uitgedrukt. De Wereldraad van Kerken is bijvoorbeeld al jaren een groot sympathisant van de Boycot, Desinvesteer en Sancties (BDS)-beweging tegen Israël.
Een statement van Kerk in Actie, onderdeel van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN), is dat het zich (geweldloos) inspant voor “de beëindiging van de bezetting van de Palestijnse gebieden door het Israëlische leger”. Dat doen activisten van ook andere christelijke dan wel uitgesproken pro-Palestijnse organisaties met name op de Westbank door het Israëlische leger letterlijk en figuurlijk in de weg te lopen. Kerk in Actie noemt dat heel nobel in een wervingsbericht voor vrijwilligers “aanwezig zijn en bescherming bieden”, om daar vervolgens over te bloggen.
Nu mag iedereen bloggen waarover die wil. Kritiek (kunnen hebben) op het beleid van Israël is een goede zaak en getuigt juist van het recht op vrijheid van meningsuiting in dat land. Maar waarom wordt het Palestijnse verzet, zo lijkt door de decennia heen, in mindere mate een spiegel voorgehouden door de christelijke vertegenwoordigers van WCC? Bijvoorbeeld in de Arabische verheerlijking van geweld, terrorisme en het niet willen samenleven met Joden, of zelfs het nastreven van de vernietiging van de staat Israël. De Wereldraad van Kerken heeft er al jaren de schijn van kant te kiezen voor de Palestijnen en de Joodse staat daar waar mogelijk te veroordelen.
In de vervangingstheologie geen plek voor Israël
Een verklaring daarvoor zou kunnen zijn dat WCC de hand boven het hoofd wil houden van (een meerderheid aan) Arabische en andere Israël-kritische christenen. Veel kerken die onder het koepelorgaan vallen, hangen de vervangingstheologie aan – de leer dat de kerk de plaats van het Joodse volk heeft ingenomen. Binnen die kerken is geen plek voor de idee dat God het land en volk Israël herstelt en terugbrengt.
WCC zet door zijn activistische houding verschillende groepen eerder tegen elkaar op dan dat het mensen bij elkaar brengt. Het zou de Wereldraad van Kerken goed doen de vingers minder te branden aan ingewikkelde politieke vraagstukken als landsgrenzen en Joodse dan wel Arabische zelfbeschikking. In plaats van eenzijdig stelling te nemen tegen de staat Israël, is het beter te luisteren naar de woorden van Jezus: ‘Zoek eerst het Koninkrijk van God’. Daar zullen de Leeuw en het Lam, vul in Jood en Arabier, immers samen in vrede leven.
Hieronder mijn reactie, zoals ik die zojuist naar de opiniepagina van ND heb gezonden. Weet natuurlijk niet zeker of deze ook geplaatst gaat worden, daarom voor alle zekerheid ook hier.
Misschien heeft Vincent Lengkeek (ND Opinie, vrijdag 13 meij.l.) wel gelijk: veel christenen zijn uiterst kritisch op veel wat de huidige regering van de staat Israël allemaal onderneemt: het nederzettingenbeleid op de Westelijke Jordaanoever, de militarisering van de samenleving, de manier waarop men kritische stemmen van binnenuit (zoals Breaking the Silence) de mond probeert te snoeren, de mensonterende toestanden bij checkpoints en nog veel meer. Ik behoor tot de door Lengkeek bedoelde ‘activisten die het Israëlische leger letterlijk en figuurlijk in de weg hebben gelopen’, als vrijwilliger van het Ecumenical Accompaniment Programma for Palestine and Israel. Uit volle overtuiging en als het me gevraagd wordt, ga ik graag opnieuw (aangenomen dat ik langs de Israëlische douane kom, wat me vorig jaar al een nacht kostte).
Zowel in 2014 als in 2015 heb ik als ‘Ecumenical Accompanier’ op allerlei ‘hotspots’ gezien hoe de Israëlische militaire bezetting het normale leven ontwricht en mensen frustreert, die geen andere ambitie of agenda hebben dan wat wij allemaal willen: een gewoon leven. Nee, ik voel geen enkele behoefte om het geweld van Palestijnse zijde, of het nu georganiseerd is of uit individuele woede en frustratie opkomt, te rechtvaardigen. Maar wie een tijdlang in Israël en de ‘gebieden’ heeft rondgekeken, gelooft niet meer in de oude mythe van de kleine Joodse David tegen de Arabische/Palestijnse Goliath… De rollen zijn allang omgedraaid! De Wereldraad van Kerken heeft op verzoek van 13 Palestijnse kerken het waarnemersprogramma EAPPI ingesteld. Dertien inheemse kerken die constateerden dat vanuit de hele wereld pelgrims naar ‘het heilige land’ reizen, ontroerd bij de Klaagmuur komen bidden, met palmtakken of houten kruizen over de Via Dolorosa lopen en alle plekken aandoen waar Jezus iets gezegd of gedaan heeft. Pelgrims die echter hoogstzelden contact zoeken met de ‘levende stenen’, de inheemse christenen, Palestijnse christenen die Arabisch spreken en die in de politieke entiteit Israël geen vervulling van oude profetieën kunnen zien, maar alleen een bezettende macht. De heer Lengkeek mag me geloven: een maandje ‘achter de muur’ is genoeg om dit gevoel hartgrondig te kunnen gaan delen. Ik weet me echter geenszins een aanhanger van de ‘vervangingstheologie’. Het is juist omdat ik oprecht geloof dat de God van Israël nog altijd een geschiedenis met het Joodse volk heeft, dat ik weiger om blind te zijn voor het onrecht dat in en door de staat Israël geschiedt. Het is juist omdat ik me zo sterk verbonden voel met dit volk, dat het me zo dwars zit, dat de staat Israël terecht zoveel kritiek en weerstand oproept in de wereld. Vergelijkt u het maar met een ouder die weet dat zijn kind helemaal los raakt van alle waarden die thuis hooggehouden worden. Misschien zelfs met justitie in aanraking komt, of drugsverslaafd raakt. Maar het blijft wel je kind! Nee, kom me niet aan met de ‘vervangingstheologie’. Ik weet wel, er zijn bij de Wereldraad van Kerken aangesloten denominaties, die daar wel degelijk nog door besmet zijn. Maar laten we de zaken niet omkeren: het feit dat ik in de huidige staat Israël nog niet zo heel veel herken van de geprofeteerde Messiaanse heilsstaat die zich kenmerkt door Godsvrede, waar de Thora geleefd wordt en de oorlog niet meer geleerd, maakt mij nog niet tot ‘vervangingstheoloog’. Het programma van de Wereldraad van Kerken richt zich op iets dat de door christen-zionisten die zich zo veelvuldig op profeten als Jesaja beroepen, wel eens vergeten dreigt te worden: dat gerechtigheid en vrede kenmerken van Gods aanwezigheid zijn, en niet de stoere overmacht van de Israël Defence Forces! Waarbij ik me, als voormalig geestelijk verzorger bij de Koninklijke Landmacht, overigens altijd heel goed realiseer dat voor de Israëlische dienstplichtigen het dienen op de westelijke Jordaanoever lang niet altijd van harte en uit vrije keuze gebeurt! Ik neem dan ook de soldaten persoonlijk niets kwalijk, als ik hen bij nachtelijke intimidatieacties in Palestijnse dorpen ‘in de weg loop’. Maar de regering die hen inzet in het huidige politieke beleid des te meer!
Henk Fonteyn, Culemborg
Henk Fonteyn is theoloog en publicist, was tot 2014 geestelijk verzorger bij de Koninklijke Landmacht en werkte in het kader van EAPPI zowel in 2014 als in 2015 als waarnemer op de Westelijke Jordaanoever.
Weer clubs als WCC en ook Kerk in Actie die zeggen namens christenen te spreken. Maar zeker niet namens mij. Altijd ongefundeeerde kritiek op Israël en over de misstanden van de pally’s hoor je ze nooit. (B.v. haat, terrorisme, eu-subsidie’s aan terrorristen, corruptie enz.geen woord)
Daarom boycot ik al jaren de collecte van KiA. Deze clubs hebben meer met de al eeuwenoude jodenhaat, dan met de christelijke liefde voor God en zijn volk.