Sjabbats­lezingen: Eer uw vader en uw moeder

In de Tien Geboden gaf God aan Mozes wijze regels over het gezond func­tio­ne­ren van een volk. Ook voor onze maat­schap­pij zijn ze in deze tijd van groot nut. Zoals het eren van onze ouders, die wat zij belang­rijk vinden doorgeven.

De Bijbelgedeelten voor de komende sjabbat WaEtchanan (En ik smeekte) zijn:
✡ Torahlezing: Deuteronomium 3:23 – 7:11,
✡ Profetenlezing: Jesaja 40:1-26,
✡ Brit Chadashah, Nieuwe Testament: Matteüs 23:31-39.
In verband met het thema wijken we daarvan af

Een gedeelte uit de Torahlezing
Mozes riep heel Israël bijeen en zei tegen hen: Luister, Israël, naar de veror­de­nin­gen en bepa­lin­gen die ik heden ten aanho­ren van u spreek. U moet ze leren en nauw­let­tend in acht nemen.
De HEERE, onze God, heeft een verbond met ons gesloten bij de Horeb. Niet met onze vaderen heeft de HEERE dit verbond gesloten, maar met ons, wij die hier heden allen in leven zijn. Van aange­zicht tot aange­zicht heeft de HEERE met u gespro­ken op de berg, vanuit het midden van het vuur.

Eer uw vader en uw moeder, zoals de HEERE, uw God, u geboden heeft, opdat uw dagen verlengd worden en opdat het u goed gaat in het land dat de HEERE, uw God, u geeft.

Het vijfde van de Tien Geboden luidt:
Eer uw vader en uw moeder, opdat uw dagen verlengd worden in het land dat de HEERE, uw God, u geeft.
Deuteronomium 5:1-4 en 16 en Exodus 20:12 (HSV)

Gedeelten uit de Profetenlezing
Het Boek Spreuken is een schat van wijsheid en een goede basis voor een gezonde en recht­vaar­dige maat­schappij.
De vreze des HEEREN is het beginsel van de kennis, dwazen verach­ten wijs­heid en vermaning.
Mijn zoon, luister naar de vermaning van je vader en veron­acht­zaam het onder­richt van je moeder niet, want ze zijn een beval­lige krans om je hoofd, en schakels van een ketting om je hals.

Een wijze zoon verblijdt (zijn) vader, maar een dwaze zoon betekent verdriet (voor) zijn moeder.
Luister naar je vader, die jou heeft verwekt, en veracht je moeder niet wanneer zij oud is.
De vader van een rechtvaardige zal zich buitengewoon verheugen, wie een wijze zoon verwekt heeft, zal zich over hem verblijden. Laten je vader en je moeder zich verblij­den, en laat zij die jou gebaard heeft, zich ver­heu­gen.
Spreuken 1:7-9, 10:1, 6:20, 23:22 en 24-25 (HSV)

Gedeelten uit het Nieuwe Testament
En (Jezus) zei tegen hen: U stelt Gods gebod op een mooie manier terzijde om u aan uw overlevering te houden! Want Mozes heeft gezegd: Eer uw vader en uw moeder; en: Wie vader of moeder vervloekt, die moet zeker sterven; maar u zegt: Als iemand tegen zijn vader of zijn moeder zegt: Het is korban (dat wil zeggen: een gave) wat u van mij had kunnen krijgen, (is het met hem in orde.) En u laat hem niet meer toe iets voor zijn vader of zijn moeder te doen.

Kinderen, wees je ouders gehoorzaam in de Heere, want dat is juist. Eer je vader en moeder (dat is het eerste gebod met een belofte), opdat het je goed gaat en je lang leeft op de aarde.
En vaders, wek geen toorn bij uw kinderen op, maar voed hen op in de onderwijzing en de terechtwijzing van de Heere.
Markus7:9-12; Efeze 6:1-4 (HSV)

Eer uw vader en uw moeder
‘Niet met onze vaderen heeft de HEERE dit verbond gesloten, maar met ons, wij die hier heden allen in leven zijn’, sprak Mozes in zijn lange afscheidsrede. Tot wie sprak hij? Niet tot de generatie die uit Egypte was getrokken – die was gestorven in de woestijn – maar tot hun kinderen.
Kinderen die door hun ouders waren meegenomen, waren opgevoed, in de kennis van die God die verlost, de God die een verbond sluit met het volk dat Hij heeft uitgekozen. Dat vraagt van de kinderen een luisterend oor en respect voor hun vader en hun moeder. Het zelfde luisterende oor en respect dat het volk Israël heeft voor God de HEERE. Altans, respect dat het volk Israël – en ook ons volk – behoort te hebben voor God en Zijn gebo­den, Zijn heil­zame leef­regels voor een gezonde maat­schappij, het Joods-Christelijke gedachtegoed. Helaas laten velen zich meer leiden door genotzucht en wetteloosheid dan door Gods wijze wetten.

‘Waarom staat het gebod, vader en moeder te eren, bij de vijf geboden “tussen mens en God”?’, vraagt rabbijn Ari Enkin in een toe­lich­ting op deze tekst. ‘Wanneer iemand zijn ouders eert, erkent hij in wezen dat er in deze wereld auto­ri­tei­ten zijn naast zichzelf. Men laat zien dat er regels, voor­schrif­ten en proto­collen zijn in deze wereld. Dit is ook wat God van ons verlangt. Om een goed mens te zijn, laat staan een goede Jood, moet men nede­rig zijn en besef­fen dat wij ons vaak moeten neer­leggen bij het gezag van onze ouders. Daarom is het eren van je ouders in feite het eren van God zelf. Zo ook, wanneer we onze ouders eren, zorgen we ervoor dat de vrede, harmonie en waarden van het gezin worden voort­gezet en door­ge­ge­ven aan de volgende generatie. Sterker nog, als uw kinderen zien dat u uw ouders eert, zullen zij eerder geneigd zijn u te eren.’

‘Eer uw vader en uw moeder’. Een kind heeft beide ouders nodig als opvoeder en rolmodel. Helaas ontbreekt in veel gezinnen een van beide ouders. Een gemis aan ‘nestwarmte’ dat helaas schade toebrengt aan de kinderen.

Hoor, Israël
In de Torahlezing van deze week staat ook het Sjema, waarschijnlijk het belangrijkste gebed in de Tenach – of is het een geloofsbelijdenis?
שְׁמַע, יִשְׂרָאֵל:  יְהוָה אֱלֹהֵינוּ, יְהוָה אֶחָד
Sjema, Yisrael: Adonay Elohenoe, Adonay Echad.
Luister, Israël! De HEERE (is) onze God, de HEERE is één! (Deuteronomium 6:4).

Het Sjema, vol overgave gezongen op het plein voor de Westelijke Muur,
ingeleid met sjofarklanken.