Twee dingen die een christen zou kunnen doen op Grote Verzoendag

Het ritueel van de Grote verzoendag kreeg bij het sterven van Jezus een totaal ander gezicht.

Het voorhangsel dat de ark van het verbond aan het gezichtsveld van de priesters onttrok, scheurde doormidden toen Jezus stierf. Daar waar de hogepriester maar een keer per jaar achter het voorhangsel mocht komen, scheurde God het doek van boven naar beneden open. We weten niet wat de priesters hebben gedacht over het scheuren van het voorhangsel. Er was immers op dat moment ook een aardbeving en het was onverwacht donker geweest.

De relatie die de evangelisten leggen tussen het sterven van Jezus en het scheuren van het voorhangsel is waarschijnlijk door de priesters niet gelegd. Vermoedelijk is het doek daarna weer netjes dichtgenaaid. Maar de verzoening die Jezus bracht is voor wie het wil geloven een feit. We hebben, zegt Paulus, nu vrije toegang tot God de Vader. De schuld is betaald. We hoeven ons niet meer te schamen voor wie we zijn. Onze zonden zijn bedekt en verzoend.

Grote Verzoendag: Een eeuwige inzetting

Niks meer doen dus aan Grote Verzoendag? Ja en nee. Jezus zegt immers dat geen enkel gebod van God ontbonden is voor zijn volgelingen. Van de hoogtijdagen van de Heer wordt gezegd dat ze een eeuwige inzetting zijn. Maar de uitvoering van deze wetten zijn zonder tempel of tabernakel op zijn minst problematisch te noemen. In de Joodse traditie is het zoenoffer daarom vervangen door bekering, gebed en goede werken. In sommige kringen wordt in plaats van de zondebok die moest worden geslacht in de tempel, een kip boven het hoofd gezwaaid.

Nu is deze feestwet uitdrukkelijk gegeven aan Israël als een eeuwige verordening. Leviticus 23:1 begint immers met; “Zeg tegen de Israëlieten…” Daarom wordt binnen de messiaanse gemeenschap nagedacht over of en hoe de onderhouding van deze dag eruit moet zien. Hebben gelovigen uit de volken daar dan verder niets mee te maken? Voor onze verzoening hoeven we inderdaad hier niet aan te werken. Maar aangezien alles in de Schrift tot ons voorbeeld en opbouw is, moeten we goed nadenken over wat we hieruit kunnen leren en welk voorbeeld ons tot navolging wordt gegeven.

Het is en blijft een mo’adim, een door God vastgestelde tijd van ontmoeting, een inzetting voor eeuwig. Dat betekent dat er een extra dimensie zit aan deze dagen. Het zijn de dagen waarvan we hebben gezien dat God door Jezus zijn reddingsplan vervult. Bij de voorjaarsfeesten heeft deze vervulling tot in de details plaatsgevonden. Dat schept verwachting voor de mo’adim van het najaar.

APK voor de wederkomst

De Grote Verzoendag heeft meerdere profetische aspecten. Ik wil er twee noemen. Ten eerste gaat het bij Jom Kippoer om de reiniging van de tabernakel en de verzoening van de priesterlijke familie. Wat kunnen we daarvan leren? In het Nieuwe Testament zien we dat Jezus de gelovigen vergelijkt met de tempel waaruit stromen van levend water zullen vloeien. Paulus noemt zowel de gemeente als geheel, als het gelovig individu ‘een tempel’.

Petrus vergelijkt de gemeente met zowel priesters als met de tempel. De Heer doet dat zelf ook in zijn openbaring aan Johannes. De gemeente is zijn priesterlijk huis. En zoals de tabernakel en de priesters door Mozes waren geheiligd en gezegend voor hun taak, zo is de gemeente door het bloed van Jezus geheiligd en gezegend voor zijn taak. Maar daar blijft het niet bij. Zoals de tabernakel en de priesters een doorgaande heiliging nodig hadden, zo ook wij. Aan deze kant van de eeuwigheid is falen en zonde ons niet vreemd. Er komt een einde aan dat proces als Jezus terugkomt. Paulus zegt in 1 Thess. 5:19 ‘God heilige u geheel en al opdat u onberispelijk en smetteloos zult staan voor Hem op de dag dat Jezus terugkomt.’

De Grote Verzoendag ziet uit naar het moment dat de verzoening en heiliging in Jezus volmaakt zal zijn. Een jaarlijks moment van “de schade opnemen” en je in Gods aanwezigheid af te vragen of er nog zaken zijn die Hij graag veranderd wil zien in je leven kan met het oog hierop geen kwaad. Grote Verzoendag kun je inrichten als een jaarlijkse APK met het oog op dat moment.

Heel Israël zal behouden worden

Er is een oude Joodse traditie die vermeldt dat tijdens de Grote Verzoendag de hogepriester een koord van rode wol in de tempel ophing. Als God Israël verzoening schonk werd dit koord wit. Als het rood bleef waren de zonden niet vergeven. Alles hing daarbij af van de vraag of de priester het offer op de juiste wijze had gebracht. Volgens dezelfde overlevering is het koord vanaf het jaar 30 AD tot de verwoesting van de tempel in 70 AD niet meer wit geworden. Het is opmerkelijk dat dit samenvalt met de dood en opstanding van Jezus. Hij is nu de weg van verzoening, Hij is nu de hogepriester, ook voor Israël.

Beginnend bij Mozes zien de profeten uit naar een tijd dat God zelf Israël zal bekeren en een nieuw hart zal geven. Petrus en Paulus zien daarom uit naar de totale vervulling van het Nieuwe Verbond als dit gaat gebeuren in Israël. Zij waren vol verlangen te zien dat heel Israël Jezus zou aannemen als Heer. Dat is immers volgens hen de voorwaarde voor de terugkeer van de Messias. Dat zou de perfecte vervulling van de Grote Verzoendag zijn. Mozes schreef immers dat op deze dag alle zonden van heel het volk worden weggenomen.

Hoewel Jezus in de eerste plaats voor Israël is gekomen, en Hij de Christus -dat is Messias, Koning van Israël- is , heeft zijn volk Hem, op een kleine groep na, nog steeds niet erkent. Het geheel van Israël wacht daarom nog op de verzoening met God. Tot onze schande moeten we als christenen erkennen dat wij in de loop van de eeuwen niet echt ertoe hebben bijgedragen om Israël tot erkenning hiervan te brengen. En door de eeuwen heen zijn christenen vaak meer bezig geweest met de organisatie en theologie van de kerk, dan met het vervullen van die andere voorwaarde voor de wederkomst; heel de wereld moet in elke taal het evangelie van Gods koninkrijk gehoord hebben.

Een tijd van vasten en gebed voor de bekering van Israël en de volken is daarom een goede tijdsbesteding op de dag die God een dag van ontmoeting noemt.

Gezegend Jom Kippoer toegewenst.

Theoloog Richard Vos publiceert via zijn website en nieuwsbrief over de betekenis van de Bijbelse feesten voor christenen.