Bijzondere vertaling met twee ‘melodieën’

Er verschijnen de laatste tijd om verschillende redenen nogal wat ‘Bijbelvertalingen’. Sommigen zijn bedoeld om een bepaalde doelgroep aan te spreken. In 2024 is een Evangelische Bijbelvertaling – de EBV24 – uitgekomen. Wat zijn karakteristieken daarvan?

Boekanalyse
De EBV24 wordt door de uitgever ‘een eigentijdse vertaling’ genoemd omdat het begrijpelijk leesbaar en duidelijk zou zijn zonder af te doen aan de Bijbelse diepgang en rijkdom. De vertaling zou gebaseerd zijn op de grondtekst. Verder is de vertaling eigentijds omdat het duurzaam en betaalbaar zou zijn en de makers doen een oproep om het zoveel mogelijk online te lezen en gebruiken.

Het vertaalwerk heeft 12 jaar in beslag genomen en is gedaan in het licht van het evangelie van de Here Jezus. Het zou tot stand zijn gekomen zonder overheids- of kerkelijke inmenging, maar vanuit het principe dat de Heilige Geest ieder mens helpt om te onderscheiden wat van Hem is en wat niet.

Het is geen Bijbel in eenvoudig Nederlands, maar de taal ervan is gericht op diverse achtergronden van de bevolking van deze tijd met diens generaties. Het meest opmerkelijke aan deze vertaling is dat voor het Beriet Chadasjah (NT) gebruik is gemaakt van de Pesjitta – de Syrische Bijbelvertaling – uit de vijfde eeuw.

Inhoudelijke kenmerken
Wat meteen opvalt is de Joods-christelijke insteek. Zo worden de twee Bijbeldelen met Verbond aangeduid met tussen haken “(Testament)”. Ook is er naast de normale inhoudsopgave ook een in groepen, waarbij de Joodse indeling van de Tenach is gevolgd.

Er is een verantwoording opgenomen, waarin kort wordt beschreven hoe en waarom de EBV24 is ontstaan. Deze Bijbelvertaling heeft geen tekstverwijzingen, zoals die in vrijwel iedere Bijbelvertaling voorkomen.

De Tenachvertaling blijft redelijk dicht bij de Herziene Statenvertaling (HSV) en de King James Vertaling (KJV), maar de Beriet Chadasjahvertaling wijkt logischerwijs af.

Evaluatie
Dit is een interessante Bijbelvertaling die zeker als verrijking kan worden opgevat. Door de keuze om de NT te baseren op een minderheidstekst – de Pesjitta – treedt echter wel een kenmerkend verschil op, waardoor de EBV24 twee ‘melodieën voortbrengt’.

Door deze verschillende ‘melodieën’ komt opnieuw de aloude narigheid van het veronderstelde onderscheid tussen de twee Bijbeldelen naar voren, terwijl de Bijbel toch juist over één Isra‘Elitische godsdienst gaat. Alsof het NT extra aandacht nodig heeft. Het had logischer geweest de vertaling te baseren op de Pesjittatekst van de hele Bijbel.

De Tenachvertaling van de EBV24 is heel getrouw aan de Hebreeuwse grondtekst. Toch is het soms te letterlijk, zoals het vertalen van de naam ‘Adam in Genesis 1:26, terwijl dat vanuit de context duidelijk is dat die naam hier niet bedoeld kan zijn. Ook is het verschil tussen ’am – volk en goj – natie weggevallen. Iets waar overigens ook in andere vertalingen rommelig vertaald is.
Hoewel heel sporadisch staan er in de EBV24-Tenach toch ook interpretatieve toevoegingen en/of vertalingen, zoals in Job 42:10. Echter, zonder de betekenis te veranderen.

Jammer is dat ervoor gekozen is om het woord Torah toch populair te vertaling als “Wet”. Daarbij komt echter nog dat andere godsdienstige bepalingssoorten, zoals misjpat of choeqqah, niet altijd consequent zijn onderscheiden, maar ook “Wet” of “geboden” zijn genoemd. Ook dit is meestal niet zo in andere vertalingen.

De Beriet Chadasjahtekst van de EBV24 is vaak veel te algemeen of generiek in vergelijk met de meerderheidsgrondtekst. Ook worden soms Joodse benaming te letterlijk vertaald, waardoor lezers zonder voorkennis het onderscheid missen. Bijvoorbeeld in Johannes 10:22 “Het Feest van de Herinwijding” in plaats van ‘Tempel herinwijdingsfeest’ of in Johannes 11:55 “(Het Feest van) het Voorbijgaansoffer van de Joden” in plaats van simpelweg ‘het Pésachfeest’.
Verder valt op dat de weinige ‘Aramese woorden in het Syrische dialect van de Pesjitta staan, zoals “Iel, Iel, imana sjebaqtani?” (Mr 15:34) en “Rabboelie” (Jh 20:16).

Soms zijn woorden weggevallen, zoals ‘hen’ in Romeinen 11:32 om daarmee specifiek de Joden te benadrukken, of is meervoud vertaald als enkelvoud, zoals in 1 Korinthiërs 14:34. Verder is er nog het probleem van het vertalen van woorden in toekomende of verleden tijd of het heden.
Verder valt op dat het woord “GOD” steeds in hoofdletters is gedrukt.

De EBV24 wordt aangeraden.


Evangelische Bijbelvertaling (EBV24). 2023, City Bible Foundation, 862 pagina’s, € 4,95, ISBN: 9789492996282.