Hoe ontwikkelde messianisme zich? – deel 6

Voor vrijwel alle christenen is de Here Jezus dé Messias. De meeste Joodse gelovigen ontkennen dat of hebben daar grote twijfels over. Messiaanse gelovigen (Joods of niet) volgen echter vaak (nog) het traditioneel christelijke spoor en/of praten christenen na. Maar vergissen Joden zich dan en hoe komen christenen aan hun bewering? Wat betekent dat Messiasschap eigenlijk in Bijbelse zin?

In het vorige artikel is uitgewerkt hoe het christelijke messianisme zich ontwikkelde tot een heel ander messianisme dan dat van de Natsriem (de beweging van eerste volgelingen van de Here Jezus; Hnd 24:5).

Dit kwam doordat de opstellers geen Joden meer waren en dus onbekend waren met de oorspronkelijke Isra‘Elitische context en intentie[1]. Zij noemden zich geen Natsriem meer, maar christenen. Bovendien was het Joodse volk door hun opstand tegen de Romeinse overheid in kwaad daglicht gekomen bij de niet-Joden.

De belangrijkste reden van dit geheel andere messianisme was bovenal dat de christenen vonden dat ze vanuit hun heidense achtergrondzaken mochten veranderen in de oorspronkelijk zendingsgemeenschap. Ze richtte een kerkinstituut op en gingen daarvoor een kerkleer opstellen.

Wat in het christelijke messianisme vooral opvalt is dat aan de Here Jezus een overwinnaarsrol als zachtaardige Held wordt toegeschreven. Maar dat is strijdig met de oorspronkelijke erfenis. In de Bijbel wordt de Here Jezus beschreven als vroom, nederig en ook wel moedig, maar niets meer en minder dan een Menselijk Bijbelleraar.

Maar dit sterk afwijkend christelijk messianisme werd vervolgens opgelegd aan en afgedwongen van de volgelingen van de Here Jezus. Maar is dat wel terecht? Kan het wel standhouden tegen kritische toetsvragen?

Christelijk messianisme getoetst
Enkele belangrijke toetsvragen:

• Waarom staan de hoogdravende Eigenschappen van Christus nergens in de Bijbel?
De Bijbelse leer is Theocentrisch; het gaat over God, de Vader. Niets is met Hem te vergelijken en alles is aan Hem ondergeschikt, dus logischerwijs ook Zijn Zoon.

Christocentrisme lijkt echter nooit klaar met het toevoegen van allerlei verzonnen Eigenschappen en prestaties aan Christus. Gevolg daarvan is dat gelovigen hoofd- van bijzaken niet meer kunnen onderscheiden. Daardoor ontstaan voortdurend ruzies. De christenheid bestaat tegenwoordig uit veel denominaties en groepen die onderling nauwelijks nog een verenigbare, maar eerder elkaar uitsluitende leringen volgen.

Tegenargument: Verheerlijking van de Here Jezus is de opdracht van gelovigen. De christenheid vormt een eenheid, maar is heel divers in overtuigingen die allen bijdragen aan de veelkleurige verering van Hem.

• Hoe zit het met de vermeende Lijdende Knecht, wat alleen betrekking zou hebben op de Here Jezus?
Dit concept, dat in verschillende Tenachboeken wordt besproken[2], is door christelijke theologen uitgewerkt[3]. Zij hebben het direct in verband gebracht met het lijden en sterven van de Here Jezus om zo een verband te leggen met de Tenach[4]. De Natsriem hadden daartoe de aanzet gegeven (Bijvoorbeeld Mt 8:17). Vanuit Joods denken is het lijden van een messias echter geen gegeven. Zeker niet van dé Messias. Toch zijn er Joodse minderheidstheoriën die zoiets wel voor mogelijk houden.

In christelijk messianisme is dit punt van de lijdende Messias echter volledig overstemt geraakt door Zijn vermeende huidige status als overwinnende Alheerser.

Toch hebben diverse hervormingsbewegingen (vooral orthodoxe protestanten) getracht dit concept op de voorgrond te brengen als kern van christelijke messianisme[5]. Dat is deels ook terecht, want sommige Tenachpassages zijn (exact) vervuld[6] door de geschiedenis van de Here Jezus op aarde en Zijn ook alleen op Hem van toepassing. Bijvoorbeeld Jesaja 53.

Het is echter onjuist dat daardoor het veel belangrijkere vervolg op de achtergrond raakt. Het doel van de bereikte verzoening: dat Hij zou regeren vanuit de hemel en wat God, de Vader, Hem zou opdragen allemaal zou voleindigen.

Tegenargument: Dat de Here Jezus geleden heeft in Zijn marteldood is een wezenlijk aspect, maar het gaat om het uiteindelijke resultaat: de verzoening met God.

• Hoe kan de Here Jezus gelijk aan God, de Vader, zijn als in de Bijbel juist verschil wordt benadrukt?
Toen de Here Jezus op de aarde was heeft Hij nooit de plaats van de Vader ingenomen. Hij verkondigde steevast Dienstknecht van God, de Vader, te zijn. Maar ook in Zijn hemelse werk staat Hij zo beschreven.

Dan zijn er nog de expliciet problematische gebeurtenissen, zoals de laatste woorden van de Here Jezus aan het kruis. Die zijn onverenigbaar met de overtuiging dat Hij en de Vader niet onderscheiden zouden zijn. Een ander punt is het al eerdergenoemde feit dat de Vader overduidelijk Zijn Eigen Zoon gedood heeft aan het kruis. Allemaal zaken die laten zien dat de Zoon wel goddelijk moet zijn, maar niet gelijk is aan de Vader.

Tegenargument: Onderscheid[7] maken als het om God gaat is onzin, want Hij gaat het menselijke verstand ver te boven. Hoe de Vader en de Zoon Zich precies verhouden is een mysterie[8], maar wel een bijzondere boodschap voor gelovigen.

Ondermaatse correctiepogingen
De Evangelische Beweging heeft christelijk messianisme geherinterpreteerd[9]. Hij zou een heel toegankelijke en joviale Broeder[10], een Westerling zijn[11]. Maar die Beweging heeft als nare eigenschap dat het nieuwe centrismen[12] ontwikkeld en te positief mensgericht is. Daarbij handhaaft het ook oude, overduidelijk onjuiste christelijke overtuigingen, zoals dat gelovigen overal vrij in zouden zijn.

Tot op heden erkent de christenheid nog steeds niet de gevolgen van het feit dat de Here Jezus als Isra‘Eliet kwam en dus ook niet de gevolgen daarvan voor Zijn Evangelie en Zijn werken; dat die Isra‘Elitisch zijn[13]. Isra‘El blijft weggeparkeerd[14], terwijl dat toch diep strijdig is met het gereviseerde Natsriem Messianisme als verbijzondering van Joods messianisme.

Evaluatie
De definitie van christelijk messianisme is als volgt te beoordelen:

• Het kerkinstituut van de christenheid is door mensen, niet door God ingesteld
De instelling van de kerk wordt nergens genoemd of bevolen in de Bijbel. Dat de Here Jezus daar Vorst over zou zijn is dus niet aannemelijk[15].

• Het universum (de fysieke schepping) is niet verlost
De macht van satan is over ‘Adam gekomen en omdat ‘Adam als hoofd van de schepping was aangesteld is satans macht logischerwijs[16] ook overgegaan op het universum. De satan is door het werk van de Here Jezus niet onttroond, maar er wel door ingeperkt[17].

Hij is nog steeds vorst over het universum (Jh 12:31; 14:30; Ef 2:2). Zijn onttroning die vast is komen te staan door het volbrachte werk op Golgotha[18] zal pas gebeuren wanneer God, de Vader, een einde maakt aan deze schepping (Opb 20:10). Tot dan zal hij geen tijd verloren laten gaan om het universum verder te corrumperen.

• De wereld (en vooral de mensheid) is niet verlost
De verzoening die de Here Jezus verkregen heeft van de Vader betreft ‘Adam (en zijn gelovige nageslacht[19]). Het verlossingswerk beperkt zich dus tot Gods volk, maar via zending strekt het zich uit naar de volken.

• God, de Vader, zendt dé Messias om Zijn volk te verlossen van onoverkomelijke vijanden
Het gaat God, de Vader, erom dat Zijn volk veilig en beveiligd zal kunnen bestaan. Er schijnt een tijd te komen dat dit in dodelijk gevaar zal komen. Pas dan zal Hij dé Messias zenden om de vijanden te verslaan (Opb 19:19-21), maar die actie is niet Gods eindoordeel.

• Dé Messias zal de ware godsdienst herstellen
Het ultieme doel van dé Messias is dat Gods volk Hem op de juiste wijze en zo volkomen mogelijk zal (kunnen) eren en dienen. De mensheid is daar altijd ook toe uitgenodigd geweest, maar dé Messias zal afdwingen dat alle natiën eraan deel zullen krijgen. Wie niet gehoorzaamt zal God, de Vader, straffen (Zach 14:17). Die godsdienstige verplichting zal niet breed gedeeld zal worden.

Velen zullen zich verzetten tegen dé Messias en dat loopt uit op een ongekende oorlog (bestraffing) van Hem tegen de weerspannigen. Dat zal het einde van de regering van dé Messias betekenen, want God zal satan daarna nog één keer de vrije hand geven (Opb 20:7-8).

Het is opmerkelijk dat christelijk messianisme dé Messias vooral als politiek/kerkelijk leider definieert. In Joodse zin zal Zijn Messiaanse bediening alleen bedoeld zijn om God, de Vader, te eren en dienen door voor Zijn volk te zorgen. Ook al is er een verband tussen de Here Jezus met het geprofeteerde toekomstige functioneren van dé Messias, het optreden van dé Messias zal heel wat anders zijn dan de wijze waarop de Here Jezus tot nu toe geopenbaard is.

Volgende artikel
In het volgende eindartikel wordt onderzocht of er in de Bijbel (vooral de Tenach (Oude Testament)) niet meer staat over de messiaanse bediening in het algemeen en over dé Messias in het bijzonder.

+++
[1] Daardoor hadden ook een groot aantal Joodse talmoediem (leerlingen van de Here Jezus) zich van die heidense christenen afgekeerd. Ze vonden dat het de verkeerde kant op ging, maar zagen geen ruimte meer voor correctie. Sterker, ze werden naar de zijlijn gedrukt door die christenen.
[2] In de Tenach slaat het vaak op personen of doelgroepen, zoals een profeet, een koning of het volk Isra‘El.
[3] Vooral ingegeven door de verlegenheid dat de Here Jezus nergens letterlijk in de Tenach genoemd wordt.
[4] Dit was nodig omdat het in Joods messianisme ondenkbaar is dat dé Messias zou lijden en sterven. Ondanks, dat Gods messiasen volgens de Tenach wel lijden en sterven kunnen ondergaan. Bijvoorbeeld in geval van Sjimsjon en Mosjéh.
[5] Maar dit is dan wel een focus op (één onderdeel van) het aardse bestaan van de Here Jezus.
[6] In dit geval bedoeld als afgerond (eenmalig en uniek gerealiseerd).
[7] Zoals subordinatie (ondergeschiktheid).
[8] Toch wordt in de christelijke theologie verschillend gedacht over Die verhouding. Overduidelijk is echter dat de dominante overtuiging in de christenheid, dat er geen onderscheid, zoals hiërarchie, zou bestaan in de goddelijkheid, de Bijbelse leer onjuist weergeeft.
[9] De progressieve christenheid heeft dat ook gedaan en ziet Hem tegenwoordig als proto-communist/socialist.
[10] Wat past bij de tegenwoordig dominerende ‘God-is-liefde’ boodschap.
[11] Ten bate van de Westerse zending.
[12] Zoals centraal stellen van de Heilige Geest, de kerk en/of de eindtijd.
[13] Het komt niet verder dan te beamen dat Hij Joods was, zonder goed en Bijbels de gevolgen ervan uit te werken.
[14] Omdat God Isra‘El met de galoet (verstrooiing) die tot op vandaag van kracht is ook weggeparkeerd heeft lijken de christenen gelijk te hebben.
[15] Hij is Hoofd van de zendingsgemeenschap die door Zijn zending ontstond en groeit (Kol 1:18).
[16] Dit komt omdat satan, in tegenstelling tot ‘Adam, immers een goddelijk wezen is en dus ‘boven’ de fysieke schepping staat.
[17] Vooral door de uitstorting van de Heilige Geest en de Torahwerken van Geestvervulde gelovigen.
[18] Vandaar dat satan ernstig verontrust is geraakt door het optreden van de Here Jezus.
[19] Zoals wel vaker in Bijbelse bewoordingen betreft het hier ook geen fysiek, maar ‘spiritueel’ nageslacht. Dus zij die dezelfde godsdienst navolgen.