Edom en Amalek worden in Psalm 83 genoemd onder de vijanden van de God en het volk Israël. Deze vijanden hebben een verbond gesloten en beramen aanslagen tegen Gods volk om hen geheel en al van de aardbodem uit te roeien, zelfs de herinnering aan het volk.
In deel 1 hebben we de elf namen en de tien volkeren onder elkaar gezet. Zijn het alleen etnografische aanduidingen of moeten we ook dieper graven? We vermoedden al dat de namen in een chiasme staan, met Ammon in het midden. Hoe staan de namen in hun betekenis in verhouding tot elkaar?
| De tenten van Edom | Edom = Rood, tenten zijn een bedekking | ||
| Ismaëlieten | God hoort | Semitisch | ‘Israël’ |
| Moab | Zaad van zijn vader | ||
| Hagarenen, Hagrieten | Vluchtelingen | ||
| Gebal | Berg, bergland, grens | ||
| Ammon | Van een stam, groot volk | ||
| Amalek | Valleibewoner | Chamitisch | ‘Edom’ |
| Filistea | Zwervers, tijdelijke bewoners, vreemdelingen | ||
| Tyrus | Rots | ||
| Assyrië | Een stap vooruit, heilbrengend | ||
| Lot | Bedekking, ingewikkeld, verborgen |
Israël
Na de tenten van Edom lezen we over de Ismaëlieten, Moab en de Hagrieten. In de betekenis van Moab zit reeds meervoudigheid opgesloten in het woord zaad, nageslacht. De nadruk valt dus op mensen. Gebal (berg, grens) kan ook als een plaatsbepaling begrepen kan worden. Het verhaal dat deze namen vertellen, zou dan kunnen zijn dat God Zijn kinderen hoort die als vluchtelingen naar de bergen zijn gevlucht. Ik denk hierbij aan het woord van de Heere Jezus in Zijn eindtijdrede: wie de gruwel der verwoesting ziet staan op de heilige plaats, vlucht dan naar de bergen (Matth. 24:15-16). Niet voor niets zegt vers 3 van Psalm 83 dat de vijanden een heimelijke aanslag beramen tegen het volk van God, tegen degenen die (als een schat) verborgen zijn.
Edom
Tegenover de namen die het verhaal vertellen van Jakobs kinderen, staan drie volken: Amalek, Filistea en Tyrus. Welk verhaal vertellen zij? De betekenis van Amalek en Filistea verwijst al naar mensen: de valleibewoner en de vreemdelingen, zwervers. Om duidelijk te maken dat het bij Tyrus niet om een plaatsbepaling (rots) gaat, maar om de mensen, spreekt de Psalm van de bewoners van Tyrus. De strekking van deze drie namen kan dan luiden: een volk van zwervers, valleibewoners en rotsbewoners. Deze betekenis typeert het volk van Edom. Het land van Edom (Seïr) een bergland.
De nakomelingen van Jakob staan op deze wijze tegenover de nakomelingen van Ezau. In de eerste drie zijn de nakomelingen van Sem (Ismaël, Moab) in de meerderheid. De Hagrieten zijn waarschijnlijk opgenomen in de Arabische stammen onder Ismaël en daarmee ook gerelateerd aan de nakomelingen van Sem. Het tweede drietal, Amalek, Filistea, Tyrus, bestaat uit de nakomelingen van Cham, waarbij Amalek via zijn Horitische bloed als nakomeling van Cham beschouwd kan worden.
Assur
Aan het drietal wordt Assur toegevoegd. Samen vormen zij voor de zonen van Lot een sterke arm. Het maakt duidelijk dat het niet alleen om de betekenis van de naam gaat. Er is meer. Het eerste is dat Assur zich bij de coalitie voegt. Assur is niet de initiatiefnemer van de coalitie. De heilbrenger voegt zich bij de vijanden van JHWH. Het Hebreeuwse woord voor Assur is verwant met het woord voor welzalig. Assur heeft dan de betekenis van een stap voorwaarts zetten, succes hebben. ‘Iemand een arm zijn’ wil zeggen dat er kracht verleent wordt aan een ander. Het Hebreeuwse woord is afgeleid van het werkwoord zaaien.
Assur is ook een verwijzing naar het land Sinear. Uit dit land is Assur uitgegaan. Dit land was deel van het rijk van Nimrod (Gen. 10:10-11). Welke macht is er uit Babel, uit Sinear, uit Assur gekomen? Assur, ook een zoon van Sem, werd door zijn nakomelingen beschouwd als een god, de grote god, koning van alle goden. Is het niet de antichristelijke macht bij uitstek? Is daarom de vermelding van Assur een verwijzing naar de geest van de antichrist? Stuiten we hier op de verbinding van Assur-Babylon-Rome-Edom? Het centrum van het Assyrische rijk was eveneens Klein-Azië, totdat de Assyriërs bij het verdwijnen van hun rijk verdreven werden. De eerder genoemde Alexander Zephyr beargumenteert dat Assur/Assyrië naar Duitsland verwijst en dat de Germaanse stammen volgens hedendaagse historici Assyriërs werden genoemd. De Assyriërs stonden bekend als een vurig en oorlogminnend volk. Het ware bekwame vechtersbazen; wreed en efficiënt.
Moab en Ammon
Moab en Ammon zijn de zonen van Lot. In de Schrift wordt het drietal – Edom, Moab, en de Ammonieten – diverse keren bij elkaar genoemd (1 Kron. 18:11, Jes. 11:14, Jer. 9:26, Jer. 25:21, Jer. 27:3, Jer. 40:11, Ezech. 25, Dan. 11:41). Het is opvallend dat gesproken wordt over Edom en Moab (of Edomieten en Moabieten), en over de kinderen van Ammon. Is dat ook de reden dat Ammon in de lijst van Psalm 83 chiastisch in het centrum staat?
Samengevat zouden we de profetie van Asaf als volgt kunnen vertellen: Het grote volk Edom dat zich verborgen heeft en een zwervend bestaan kent, leidt een coalitie tegen JHWH en Zijn volk. De kinderen van Sem, van JHWH, staan tegenover de kinderen van Cham, Zij worden bijgestaan (of aangespoord) door de vermeende heilbrenger. God hoort echter Zijn kinderen die naar de bergen zijn gevlucht. Een andere versie is: … en roept hen op om naar de bergen te vluchten.
Het zal duidelijk zijn dat dit een mógelijke vertelling is op grond van de naambetekenis en de structuur en volgorde van de namen. In de laatste dagen zal er een strijd zijn tussen Israël en Edom (Ezech. 38). Deze verklaring kan ons inzicht geven en ons helpen in een hedendaagse duiding van de geprofeteerde (eind)strijd tussen Jakob en Ezau.
In een volgend deel buigen we ons over het vervolg van Psalm 83. Dan zien we de oproep van de dichter: doe met hen zal aan Midian…
Anco van Moolenbroek is auteur van het boek “Ezau, hij is Edom”. Hij verzorgt periodiek het Leerhuis op Radio Israël en blogt voor MessiaNieuws.
Geef een reactie