Is Kerst vieren Bijbels? – deel 3 en conclusies

Kerst is het centrale christelijke feest, maar de meeste mensen die het tegenwoordig vieren zijn helemaal geen christen. Voor die laatsten is het een vakantiefeest van gezelligheid, romantiek, lekker eten en drinken, vrije tijd en ontspanning. Is het vieren van Kerst en al diens gebruiken daarom wel Bijbels en was het dat oorspronkelijk ook wel? Wat betekent het als dat niet zo is?

In de voorgaande artikelen in deze serie over Kerst zijn steeds meer details naar voren gebracht die meer zicht hebben gegeven op de geboorte van de Here Jezus. Het bleek dat hoe dichter genaderd werd aan het wanneer en waar de zekerheden afnamen en de waarschijnlijkheden toenamen.

Ondanks dat Zijn geboorte als Mens een feit is, werd duidelijk dat flink moet worden afgedongen van de zekerheid over de Kerstdatum (d.i. 25 december). Ook omdat er nogal wat andere redenen aan dit feest ten grondslag liggen dan Bijbelse. Dat de christelijke traditie ondanks dat van geen wijken wil weten laat zien dat er in grote mate geloof is in het eigen gelijk. Deze reeks is ook bedoeld om daar vragen bij te stellen[1].

In dit afsluitende artikel zal gekeken worden naar het laatste wat nog onderzocht moet worden: in welke maand de Here Jezus waarschijnlijk geboren is en wat het eventuele verband is met bestaande Bijbelse feesten. Daarna volgen conclusies over de hoofdvraag van deze serie ‘Is Kerst vieren Bijbels?’.

Geboortemaand van de Here Jezus
De laatste onbeantwoorde vraag over het wanneer van Zijn geboorte is in welke maand Hij waarschijnlijk werd geboren[2]? Eerder is gesteld dat Josef met zijn reis naar Bejt-Léchém de verplichte registratie voor de Romeinse volkstelling combineerde met een hoogtijmoment[3] op de Bijbelse kalender[4].

Welk hoogtijmoment koos Josef? Pésach lijkt minder logisch, omdat dit feest in het vroege voorjaar moet worden gevierd. Dan kan het ’s nachts nog flink koud worden en het kan ook hard regenen in het Land Isra‘El[5].

Sjawoe’ot zou mogelijk zijn, maar dit is een feest van één dag wat minder past[6] bij het Bijbelse verslag en bovendien kan het dan (mei-juni) heel heet zijn[7].

Het meest voor de hand liggend is dat Josef aan het einde van de zomer[8] naar Judah trok om de vieringen van de sjabbatmaand te houden[9]. Zo kon hij ook tijdens die langere periode van gedenkdagen en feesten bij zijn vrouw en het pasgeboren kind zijn en de Jom sjabbaton ervan in de Tempel meemaken[10].

Uitgaande van de Josefmidrasj, zal hij van plan zijn geweest om die tijd ook te gebruiken om een mogelijk ouder netwerk van relaties te vernieuwen en die verder uit te bouwen om te zien wat de kansen voor zijn gezin waren in Judah. Met het vieren van de sjabbatsmaand in Bejt-Léchém zou Josef ook aan de inwoners tonen dat hij vroom was en tijdens de vieringen zou hij allerlei mensen ontmoeten.

Voor of tijdens sjabbatsmaand?
Sommigen denken dat de Here Jezus geboren moet zijn op Jom Teroe’ah, omdat deze dag in verband wordt gebracht met de komst van Isra‘Els messias. Hiervoor is echter gesteld dat Zijn geboorte op een sjabbat of Jom sjabbaton onaannemelijk is[11].

Het is aannemelijker dat Josef enigszins ruim voor het begin van de sjabbatsmaand in Bejt-Léchém wilde aankomen. Maar kon/moest dat ook? De sjabbatsmaand biedt namelijk opties om ook tijdens die maand te reizen. Namelijk op de tussenliggende dagen tussen Jom Teroe’ah en Jom Kipoer (8 dagen) en Jom Kipoer en Soekot (4 dagen).

Als hij gereisd heeft tijdens de sjabbatmaand, dan is reizen in de eerste tussenperiode, dus voorafgaande aan Jom Kipoer, het meest aannemelijk. Jom Kipoer is de belangrijkste gedenkdag op de godsdienstige kalender. Josef zou die dag zeker graag hebben willen houden in de Tempel. Bovendien is er dan meer reistijd[12], wat extra ruimte geeft in geval van problemen onderweg.

Na Jom Kipoer afreizen om Soekot in Bejt-Léchém te vieren is op basis van beschikbare tijd net te halen, maar dan moeten Josef en Mariam met grote haast gereisd hebben. Niets mocht tegenzitten. De Here Jezus is dan op de dag voor Soekot geboren[13]. Maar dit is echter uiterst onaannemelijk.

Het meest aannemelijk is dat Josef geen onnodig risico heeft genomen en dus vertrokken is vijf of zes dagen voor het begin van de zevende maand. De Here Jezus zou dan geboren zijn aan het eind van de zesde maand (september), vlak voor[14] Jom Teroe’ah. Een voorbereidingsperiode op de sjabbatsmaand.

Conclusies
Op basis van het voorafgaande moet het volgende geconcludeerd worden:

• Precieze geboortegegevens ontbreken
In de Bijbel staan onvoldoende gegevens over de geboorte van de Here Jezus. De suggesties beschreven in deze serie zijn niet in strijd met de Bijbel, waarschijnlijk en logisch, maar kunnen niet met zekerheid bevestigd worden. De precieze geboortegegevens moeten dus blijkbaar niet als belangrijk worden beschouwd.

• Problematische christelijke Kersttraditie
Traditioneel christelijke Kerstovertuigingen zijn grotendeels teruggerekende afleidingen van zijn latere optreden als Bijbelleraar en wat erna gebeurde. Dat lijkt logisch, maar dat is het niet. De periode van geboorte tot Zijn volwassenheid heeft geen heilsbetekenis.

Zijn fysieke geboorte is een paradoxaal mysterie, dat een hemels Persoon een Mens op aarde werd, maar het is ook logisch. God brengt Zijn herstel door het schepsel dat Hij tot hoofd van de schepping had aangesteld; de mens. Dus van binnenuit en van onderaf (Jh 3:13; 6:38). Mensen verwachten echter dat God die moeite niet neemt en juist van buitenaf en van bovenaf ingrijpt[15].

• Is Kerst vieren verboden?
Er staat geen verbod op het vieren van geboortefeesten in de Bijbel, maar het wordt ook niet bevolen. Het houden ervan wordt in de Bijbel zijdelings genoemd als een heidens gebruik dat kan leiden tot ernstig zonden (Mt 14:6; Mc 6:21). Kortom, houden van geboortefeesten wordt ontraden.

Het is dan ook niet vreemd dat het gedenken/vieren van Zijn geboorte nergens in de Bijbel wordt genoemd. Het geheel van Kerst heeft ook alle typische kenmerken van een half feest[16], niet die van een Bijbels feest[17].

• Wat is er in Bijbelse zin tegen Kerst vieren?
Het blijkt dat Kerst vieren in verband staat met te veel heidense verbanden en gebruiken. Het toch blijven vieren van Kerst geeft dan de schijn dat die verbanden niet schadelijk zouden zijn of zelfs een overeenkomst hebben met de Bijbelse leer.

Kerst vieren is net als geboortefeesten in het algemeen onverstandig. Het veronderstelt dat een mens reden zou zijn om dit (uitbundig) te vieren, terwijl de Bijbel juist wijst op de ernstige boosaardigheid van de mens.

• Is Kerst vieren Bijbels?
Niet Bijbels, maar heidens met een latere christelijke toevoeging. Het werd een heidens-christelijk feest. Maar met het tanen van de christelijke invloed in deze tijd lijkt het opnieuw weer een dominant heidens feest te worden.

Het heidendom van de niet-verloste mensheid verkiest illusie, plezier, goed gevoel, mythes en sprookjes, zoals die sterk naar voren komen in het Kerstfeest. Maar gelovigen hebben een andere, hogere roeping die zich richt op de werkelijkheid en waarheid van God, ter verheerlijking van Zijn Naam en het doen van Zijn Torah.

+++
[1] Een van de opdrachten van de Messiaanse Beweging.
[2] Dit is vooral ook van belang voor de vaststelling van geboortejaar, omdat de Bijbelse kalender niet gelijk loopt met de westerse.
[3] In Bijbelse zin zijn dat er drie: Pésach, Sjawoe’ot en de sjabbatsmaand.
[4] Het ligt ook voor de hand dat de Romeinse overheid juist ook die hoogtijmomenten gebruikte voor hun telling.
[5] Uitgaande van de in het vorige artikel aangedragen Josefmidrasj is een verhuizing van Nazaret naar Bejt-Léchém in die periode ook minder aannemelijk.
[6] Het lijkt logischer dat Josef juist een hoogtijmoment wilde kiezen wat hem bepaalde voordelen zou geven.
[7] De Romeinen zullen de volkstelling in de zomer onderbroken hebben (te heet), dus waarschijnlijk niet lang na Sjawoe’ot werd het uitgesteld tot na de zomer.
[8] De Romeinen zullen in het najaar (na augustus) de telling weer hervat hebben tot waarschijnlijk november.
[9] Het zal in verband met de vieringen erg druk zijn geweest in Bejt-Léchém, wat verklaard waarom ze geen woonkamer (katalumati) beschikbaar hadden toen Mariam moest bevallen.
[10] Dat kan verklaren waarom hij zo lang heeft gewacht om af te reizen naar Bejt-Léchém, waardoor Mariam ondertussen al hoogzwanger was.
[11] God wilde niet dat dat Zijn gedenk- en feestdagen overstemd zouden worden door de geboorte van Zijn Zoon, want het kan geen ‘heilswerk’ zijn dat een Bijbels hoogtijmoment vervuld. Bovenal wordt de sjabbatsmaand pas in de eindtijd vervuld.
[12] De voetreis tussen Nazaret naar Bejt-Léchém, een afstand van circa 150 kilometer, duurt minstens 4-5 dagen.
[13] Dit verband van Zijn geboorte met Soekot kent nogal wat aanhangers.
[14] De dag voor de Jom Sjabbaton. Zijn beriet meilah (besnijdenis) vond dan plaats tijdens de jamiem nora‘iem (vreeswekkende dagen) vlak voor Jom Kipoer).
[15] Daarom begrijpen God-lozen, maar helaas ook nogal wat gelovigen, niet dat de Here Jezus Mens geworden is. Gelovigen hebben dan ook theorieën verzonnen om zijn goddelijke afkomst te ontkrachten en weg te redeneren, zoals het dogma van het adoptianisme.
[16] Kenmerken van een half feest zijn, dat mensen en hun daden een hoofdrol spelen in plaats van God, bijzaken op de voorgrond staan, allerlei wonderen gebeuren en legendarische aspecten een rol hebben. Ze hebben mythologische facetten.
[17] Kenmerken van Bijbelse gedenk- en feestdagen zijn dat ze Theocentrisch zijn en Zijn daden op de voorgrond hebben en (het houden van) de Torah als basis hebben.