Talmoedtraktaat Sanhédrien toegankelijk gemaakt

Het centrale godsdienstbepalende geschrift van het Judaïsme werd de Babylonische Talmoed. Bijgenaamd: de Bavlie. Deze omvangrijke boekenverzameling is echter voor de meeste mensen niet makkelijk te bestuderen. Al helemaal niet voor buitenstaanders. Jacob de Leeuwe is echter begonnen delen ervan in het Nederlands te vertalen en te voorzien van uitleg. Het meest recent is het begin van zijn vertaling van het traktaat Sanhédrien. Waar gaat het over?

Boekanalyse
Jakob de Leeuwe is arts en komt uit een geslacht van rabbijnen. Hij ontwikkelt zich als chacham (geleerde/wijze) in de Isra‘Elitische gemeenschap. Hij vertaalde eerder de traktaten Berachot (Zegeningen) en Ta’aniet (Zelfverdrukking).

Na een persoonlijk voorwoord en een inleiding volgt de tekst van het traktaat (Joodse godsdienstige discussies) voorzien van noten, uitleg en Rasji-verklaring. Beiden banden zijn voorzien van aanbevelingen en gelukwensen door diverse rabbijnen en leidende personen in het Nederlandse Jodendom. Markant zijn die van opperrabbijn Evers, waarin hij dieper ingaat op aspecten van Sanhédrien. Voor de Tenachtteksten heeft hij gebruik gemaakt van de NBG-vertaling, NBV en de Naardense Bijbel.

Afgesloten wordt met bijlagen: Het Hebreeuwse alfabet, uitleg van het Rasji-schrift, overzicht van de Joodse maanden, overzicht van de traktaten van de Bavlie en de Tenachboeken (Oude Testament) in de Joodse indeling en een alfabetische woordenlijst met verklaringen.

Eigen aanpak
De Leeuwe heeft ervoor gekozen niet de oorspronkelijk lay-out van de Bavlie één-op-één te handhaven, want de vertaling en uitleg neemt te veel ruimte in. In de Inleiding wordt uitgelegd hoe zijn vertaling is opgebouwd (legenda).

Eerste zes hoofdstukken Sanhédrien
Band één behandelt de godsdienstige rechtbank en diens werkwijze (H1) en de positie en status van hoogwaardigheidsbekleders (vooral de kohen gadol (Isra‘Elitisch hogepriester) en de méléch (Isra‘Elitische koning)) (H2).

Band twee behandelt de werkwijze van godsdienstgerechtelijke procedures voor diverse soorten rechtbanken (H3), functioneren van het klein-Sanhédrien (H4), wijze van ondervraging door de verschillende soorten godsdienstige rechtbanken (H5) en de wijze van (voltrekken) van vonnissen (H6).

Tenachinterpretatie en voorbeelden van allerlei (recente) gebeurtenissen uit de Nederlandse Joods gemeenschap komen aan de orde. Ook blijkt dat de rabbijnen steeds kiezen voor de Tenach boven meningen van mensen en dat de ketiev (geschreven Tenachtekst) leidend is boven wat qore‘ (voorgedragen) is. De insteek is dus Theocentrisch en Bijbelgetrouw. Maar tsedaqah (recht(vaardigheid)) gaat wel boven de strikte Torahbepaling uit.

Evaluatie
Elke nieuwe uitgave van deze serie van De Leeuwes goed toegankelijke Bavlie-traktaatvertalingen worden steeds beter en uitgebreider en daardoor ook waardevoller. Ook verbeterd de lay-out.

Vertalen van de nogal compacte en cryptische teksten van de Bavlie in het Nederlands is soms onmogelijk, maar in elk geval vaak lastig. De Leeuwe heeft daarom gekozen om Nederlandse synoniemen, toevoegingen (tussen haken) en uitdrukkingen te gebruiken, zodat lezers in de Nederlandstalige cultuur de oorspronkelijke essentie ervan goed begrijpen. Jammer genoeg komen nog wel onvertaalde termen voor, zoals Latijnse.

Deze banden zijn een must have voor de geïnteresseerde in diepere toegang tot Judaïsme.


Talmoed Bavli, Traktaat Sanhédrien. Hoofstukken 1-6 in twee banden. 2021/2023, Skandalon, Middelburg, 364/427 pagina’s, € 139,50, ISBN: 9789493220-218/225.