Christendom onderscheidt zich

Vaak worden geloofsovertuigingen het scherpst duidelijk in het gesprek met andersgelovigen. Dit wordt apologetiek genoemd. Het vroegchristelijke geschrift ‘Dialoog met Trypho’ is een weergave van dat gesprek tussen een christen met een gelovige Jood. Waar gaat het over?

Justinus (c.100-c.165) was een Griek geboren in het hedendaagse Nabloes (Neapolis). Hij werd ‘christen’ toen hij 13 jaar was. Hij is een apostolische vader (leerling van een apostel). Hij zou om zijn geloof onthoofd zijn (martelaar).

Tijdens zijn verblijf in Korinthe zou hij een geloofsgesprek hebben gehad met ene Trypho, een Joods geleerde. Hij schreef er een boek over. Het overgeleverde manuscript is niet compleet. Justinus laat daarin een grondige kennis van de Bijbel (vooral het Oude Testament (OT)) zien met een diepgaande, maar vaak een vergeestelijkte/allegorische, interpretatie van Bijbel. Justinus is hoofdzakelijk aan het woord.

Zijn christelijk geloof is vandaag nog steeds mainstream. Ook is de argumentatie van Trypho tegen het christelijke geloof tegenwoordig nog steeds grotendeels de overtuiging van het Jodendom. Dat maakt het geschrift actueel.

Justinus had geen Jodenhaat (hij noemt ze ‘mijn broeders’), maar gebruikt soms wel erg harde woorden. Die zouden bedoeld zijn om te prikkelen en om ‘ogen’ voor de Here Jezus te openen. Justinus gebruikte meestal een Septuaginta bij zijn uitleg. Volgens hem zou het christelijke geloof van alle Griekse filosofieën het meeste overtuigen. Toch voelde hij zich ook thuis bij het Platonisme.

Boekanalyse
Dit is een Nederlandse vertaling van een Engels origineel. Centraal thema is dat het OT getuigt van de Here Jezus. Om dit boek te volgen is Bijbelkennis vereist. Er staan opmerkelijke Bijbelcitaten in dit boek. Vaak uit een (afwijkende) Septuaginta (LXX) versie.

Soms staan er ook citaten in dit boek die volgens Justinus Gods woord is, maar die niet in de hedendaagse Bijbel kan worden teruggevonden. Ook is de interpretatie van Justinus soms verrassend en onverwacht.

Zijn boek heeft geen hoofdstukindeling. De vertalers hebben de tekst in 143 logische onderdelen ingedeeld die meestal één pagina beslaan voorzien van perikoopnamen. In het boek zijn enkele verduidelijkende plaatjes opgenomen. Diverse Bijbelvertalingen zijn gebruikt (vermeld in voetnoten, die soms ook uitleg geven). Soms worden vertalingen door elkaar heen (gemengd) gebruikt.

Evaluatie
Dit is een toegankelijke, moderne vertaling van het waarschijnlijk fictieve geloofsverdedigende gesprek. De inhoud is niet altijd makkelijk te volgen, soms saai en langdradig (veel herhaling en lange Bijbelcitaten). Duidelijk wordt hoe christelijk geloof al heel vroeg neigde naar christocentrisme (tunnelvisie op de Here Jezus) en de bekende daaruit voortgekomen dogma’s.

Deze uitgave van dit vroegchristelijke geschrift is geen academisch werk, maar juist ook door de voetnoten met uitleg begrijpelijk voor het grote publiek. Er wordt maar een summiere biografie gegeven van Justinus, maar een personalia van de bewerker (Daniël Van Den Eede) ontbreekt. Sommige zinnen zijn te lang en een zoekregister ontbreekt. Dit boek is een aanrader.


Justinus, de martelaar, Dialoog met Trypho. Vertaald, bewerkt en voorzien van voetnoten door Daniël Van Den Eede. 2019, Brave New Books, Amsterdam, 202 pagina’s, € 22,-, ISBN: 9789402197181.