Wereldwijd ‘christelijk’ Bijbelgebruik beschreven

Hoe is de ‘christelijke’ Bijbel ontstaan en hoe is die sindsdien eeuwenlang tot op heden gebruikt? Dat was de vraag die Bruce Gordon als uitgangspunt nam voor zijn boek ‘De Bijbel. Een wereldgeschiedenis’. Hoe deed hij dat?

Boekanalyse
Bruce Gordon is historicus en Bijbelwetenschapper (professor Ecclesiologie) aan de Yale universiteit (USA). In Schotland richtte hij het instituut op voor reformatorische geschiedenis. Hij schreef eerder een boek over Calvijn.

Na een inleiding beschrijft hij een geschiedenis over de ‘christelijke’ Bijbel in 14 hoofdstukken afgesloten door een dankwoord. Er is een apart fotogedeelte in het midden van het boek opgenomen met prachtige kleuren- en zwartwit afbeeldingen.

Bijbelcitaten zijn eigen vertalingen of citaten uit de Statenvertaling. Hij sluit het boek af met eindnoten die eigenlijk alleen bestaan uit bronvermeldingen en als literatuurlijst kan doorgaan. Achterin het boek is een zoekregister opgenomen.

Volgens Gordon vertegenwoordigt de Bijbel een wereldwijde geschiedenis, is het boek het boegbeeld van een wereldreligie en het invloedrijkste boek aller tijden. Hij geeft toe dat om dit te beschrijven een haast onmogelijke taak is, dus doet hij slechts een poging.

Bijbelvertaalwerk
Hij stelt dat de Bijbel Gods woord is, maar door mensen is opgesteld, gekopieerd en vertaald. De Bijbel zou uiting geven aan identiteiten en overtuigingen, een bron voor verzet, verdeeldheid en geweld zijn en ook vandaag inspirerend blijven.

Hij beschrijft hoe het vertaalwerk werd gedaan en tegen welke moeilijkheden de vertalers aanlopen. Verder hoe de Bijbel door sommige gelovigen als relikwie of als enige woord van God wordt vereerd. Sommige Bijbelvertalingen werden de traditionele standaard, zoals de King James Vertaling (KJV). Maar er kwamen ook tegengeluiden, zoals vanuit de pinksterbeweging die nadruk legt op spiritualiteit.

Westers Bijbelvertaalwerk volgde vroeger vooral hun kolonisatie van de wereld. Nadeel van dit verband was dat inheemse bewoners de Bijbel lang en zelfs tot op vandaag in verband brengen met Westerse kolonisatie en diens imperialistische doelen.

Opmerkelijk is hoe bijvoorbeeld in Afrika en China de inheemse bekeerlingen met de Bijbel aan de haal gingen en met interpretatieve Bijbelparafrases kwamen. Hierdoor ontstonden pseudo- of crypto-christelijke bewegingen die de oude, heidense cultuur vermengde en/of combineerde met de christelijke leer.

Later richtte het christelijke zendingswerk zich weer op de Westerse wereld zelf. In 1898 richtte twee handelsreizigers The Christian Commercial Travellers op. Deze organisatie werd niet lang daarna The Gideons International genoemd.

Evaluatie
Dit is een interessant, makkelijk leesbaar en opmerkelijk Bijbelgetrouw boek geschreven door een hoogleraar van een vermaarde universiteit. Interessant is dat hij de Bijbel ‘een boek in ballingschap’ noemt, wat parallel loopt met de tot vandaag aanhoudende verstrooiing van Isra‘El.

Het is wel opmerkelijk dat Gordon meent dat elk Bijbelboek een unieke visie op God en mensheid zou laten zien. Als dat zo zou zijn dan zouden er overal tegenstrijdigheden in moeten voorkomen, terwijl de Bijbel juist gekenmerkt wordt door sterke gemeenschappelijkheden. De Bijbelboeken bevestigen zich immers onderling.

Dit boek wordt aangeraden.


Gordon, B., De Bijbel. Een wereldgeschiedenis. 2024, Prometheus, Amsterdam, 471 pagina’s, € 39,99, ISBN: 9789044648744.