Archeologie: Jeruzalems poorten (1) Gouden Poort

De komende weken gaan we kijken naar de poorten van Jeruzalem. Volgens de Mishna, de opgeschreven mondelinge Joodse leer, telt de stad vijf poorten. We beginnen met de bekendste, de Gouden Poort of Oostelijke Poort of Shushan Poort.

De Joodse naam van de poort is Sha’ar HaRachamim, de Poort van Genade.
De naam Shushan Poort herinnert aan Shushan, de hoofdstad van het Perzische rijk. Waarom hij deze naam kreeg is niet duidelijk. Doet de stijl van de versie­rin­gen aan de stad Shushan denken? Is het een eer­be­toon aan de Perzische koning Kores of Cyrus, die de Joden in het jaar 538 BCE uit hun balling­schap liet terug­keren naar hun land om de Tempel in Jeruzalem te herbou­wen? Of is het een bedankje aan de Joodse gemeenschap in Shushan die geld bijdroeg aan de herbouw?

De poort werd voor twee ceremoniële zaken gebruikt:
– om de ‘rode koe‘ naar de Olijfberg te brengen, waar deze werd verbrand om de as te verzamelen, die gemengd met water, volgens Numeri 19 en de Halachah, de Joodse wet, werd gebruikt om iemand die met een dode in aanraking was gekomen te ontzondigen. Volgens de Mishna zijn sinds Moses zeven rode koeien verbrand voor ontzondigingswater;
– om de ‘zondebok’ naar buiten te leiden, die tijdens Yom Kippoer, Grote Verzoendag, de woestijn in werd gezonden, beladen met de zonden van het volk.

In de oostelijke muur zijn verschillen in de gebruikte stenen te zien, wat wijst op een vergroting van het tempelplein door koning Herodes. Ook kan er mogelijk een boogbrug zijn geweest vanaf straatniveau naar het tempelplein, waar de geplaveide straat onderdoor liep.
De poort werd in 1541 of 1530 verzegeld en dicht­ge­met­seld in opdracht van sultan Suleiman de Grote. Die wilde verhinderen dat de beloofde Joodse Messias vanaf de Olijfberg de tempel zou betreden, zoals gepro­fe­teerd in Zacharia 14:4: ‘Op die dag zullen Zijn voeten staan op de Olijfberg, die voor Jeruzalem ligt, ten oosten ervan.’ Ook de grote islamitische begraafplaats voor de Gouden Poort, daterend uit de tijd van de Mamelukken, na 1260, zou dit tot doel hebben.

Een Nederlandse vertaling is in te stellen

Verken samen met Albert Groothedde de poorten van Jerusalem.

Zie ook: Door deze poort wordt de Messias verwacht, Waarom is de Gouden Poort in Jeruzalem dichtgemetseld? (foto).