Archeologische vondsten vertellen het verhaal van Iran

Oostelijk van Mesopotamië ligt een bijzonder gebied dat meestal in verband wordt gebracht met Perzië en de Joodse koningin Ester. Toch heersten de Perzen er maar een bepaalde tijd. Er leefden daar altijd verschillende volken. Het boek ‘Iran’ geeft een beschrijving van (archeologische) voorwerpen van die volken die er woonden. Hoe is dat gedaan?

Van 17 juni tot en met 18 november 2018 heeft het Drents Museum een tentoonstelling georganiseerd over Iran in samenwerking met het National Museum of Iran. De eerste tentoonstelling op grote schaal (192 objecten) over Iran in Nederland. Het gerecenseerde boek is het officiële boek bij deze tentoonstelling.

Boekanalyse
Dit boek is onder redactie van Vincent T. van Vlisteren (oud curator archeologie van het Drents Museum) en J. Nokandeh (Algemeen directeur Iraans nationaal museum) uitgebracht en naast hun artikelen zijn er artikelen van andere (26) auteurs. Na twee voorwoorden en een inleiding worden chronologisch diverse thema’s uit de geschiedenis van Iran beschreven.

De langste hoofdstukken gaan over de gouden eeuw van de Achaemenidische periode (H10) en de bevolkingsgroei vanaf het 5de millennium, het oude Elam, west-Iran en de inscriptie van Darius I in Bisotun (H4-5,9, 13). Het boek overspant de vroege steentijd tot en met de islamitische periode (vanaf de 7de eeuw). In aparte gedeelten worden zaken uitgediept, zoals de hoofdreligie van Iran; het monotheïstische Zoroastrisme. Het boek heeft een illustratieverantwoording.

Landschappen diversiteit
Iran kent een grote afwisseling in landschappen met hoge bergketens, zoals de in het westen gelegen Zagrosgebergte, en vulkanen, waarvan de hoogste 5700 meter hoog is. Er zijn dus vaak aardbevingen.

Hoewel het grootste gedeelte van Iran een nogal droge (woestijnachtige) bodem heeft zijn er kleine gebieden met een mild klimaat en vruchtbare bodem, zoals aan de Kaspische zee. De inwoners legde zich daarom al vroeg toe op watermanagement.

Opkomst (Bijbelse) volken
Beschreven is de opkomst van de Elamieten (Gn 10:22) en de Meden (Is 13:17) en de uit centraal Azië afkomstige Perzen (Dn 5:28) en Parthen (Acts 2:9). Hun strijd met de wereldrijken in het westen (Grieken en Romeinen). Het is opmerkelijk dat uit de archeologische vondsten blijkt dat die vijanden de cultuur van Iran ook hebben beïnvloed.

Evaluatie
Dit is een schitterend uitgevoerde en heel interessante beschrijving van de Iraanse geschiedenis. Het heeft echter een seculiere insteek. De datering van vondsten is dus gebaseerd op de ideologische evolutietheorie. Niet op redelijke wetenschap. Er bestaat immers geen dateringsmethode die archeologische vondsten kan dateren met een vermeende oudheid van miljoenen jaren.

Vooral leuk is het hoofdstuk over Nederlanders die al eeuwenlang de stad Persepolis van koning Darius I bezochten en het aanvankelijk verkeerd, maar later steeds juister duidden.

De schijfstijl van het boek is toegankelijk, maar heeft soms wat technische termen die pas later in het boek terloops worden verklaard. Een verklarende woordenlijst had handig geweest. Een zoekregister ontbreekt. Dit boek wordt aangeraden.


Vlisteren, V.T. van, Iran. Bakermat van de beschaving. Derde druk. 2018, WBooks, Zwolle, 208 pagina’s, € 12,50, ISBN: 9789462582675.