Behoeden van Gods woord

Van het Oude Testament bestaan er diverse oude handgeschreven kopieën. Manuscripten genoemd. Een daarvan is de Hillel Codex. Emile Schrijver heeft een romantische-thriller geschreven over de fictieve zoektocht van Max Blitz naar deze Codex. Hoe deed hij dat?

Onderzoek naar oude manuscripten is een zeer gespecialiseerd werk. Het vereist grondige voorkennis van allerlei vakgebieden. Daarnaast bestaat er een wereld van kunsthandelaren die ook specialisten zijn.

Ze moeten namelijk kunnen inschatten of een kunstvoorwerp echt is en wat de waarschijnlijke waarde ervan is. Ook moeten ze een netwerk hebben van betrouwbare collega-handelaren. Ze onderhouden ook allerlei wereldwijde contacten met musea en universiteiten om toegang te krijgen tot nodige informatiebronnen over de vaak middeleeuwse voorwerpen die ze verhandelen.

Auteur
Emil Schrijver (1962) is algemeen directeur van het Joods Cultureel Kwartier en het Joods Museum Amsterdam. Hij is ook bijzonder hoogleraar geschiedenis van Joodse boeken aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is ook hoofdredacteur van de Encyclopedia of Jewish Books.

De Hillel Codex is zijn eerste roman. In dit boek zijn enkele zwart-wit foto’s opgenomen. Het fictieve verhaal is geschreven als een soort dagboek dat een periode van vier maanden overspant. Elk hoofdstuk staat voor een dag, maar soms zijn er meerdere hoofdstukken aan dezelfde dag gewijd en soms verspringt een hoofdstuk naar enkele dagen later.

Hillel Codex
Dit manuscript, waarvan het bestaan vaststaat, is een van de oudste (c.7de eeuw) en in de Middeleeuwen terecht zijn gekomen bij Sefardische Joden in Spanje. Maar dat Jodendom hield daar in 1492 op te bestaan door het koninklijke overheidsbevel dat toen werd uitgegeven. Daarna ging de Inquisitie grondig na of dit bevel ook werkelijk was opgevolgd. Dat verklaart dat dit manuscript na 1500 ‘verdwenen’ zou zijn.

Opdracht van een verzamelaar
In het verhaal krijgt de Joodse Amsterdammer Max Blitz van een Oostenrijkse verzamelaar van Bijbels, Herbert Amann, de opdracht deze Hillel Codex op te sporen en, indien mogelijk, voor hem te kopen. Maar wat zijn de echte motieven van deze rooms-katholiek? Die vraag kan zeker gesteld worden, omdat hij er ook voor kiest om een Italiaanse onderzoekster, Isabella Rieti, met dezelfde opdracht in te huren. Zonder dat Max dat mag weten.

Dit verhaal, dat razend spannend zou zijn, raakt aan allerlei facetten. Waaronder een inkijk in de gesloten Joodse ultraorthodoxe wereld. Ook komen een aantal zaken uit de rabbinale wereld naar voren, zoals gebruik van geheimschrift, geschiedenis van rabbinale literatuur, hoe die literatuur werd gemaakt en hun (omstreden) Bijbeluitleg.

Evaluatie
Dit is een interessant en spannend verhaal over de internationale zoektocht naar een Bijbelmanuscript. Tijdens die zoektocht komen allerlei ware en vermeende feiten naar voren en de uitkomst is ook heel verrassend.

Joodse hoofdpersonen in dit boek zijn echter niet allemaal religieus en vloeken af en toe. Ook komen er soms expliciet seksueel getinte passages in voor. Verder komt religieus en racistisch geweld naar voren. Dit boek wordt aangeraden.


Schrijver, E., De Hillel Codex. Literaire thriller. 2021, Prometheus, Amsterdam, tweede druk, 320 pagina’s, € 22,50, ISBN: 9789044649307.