Confessioneel Evangelische Dogmatiek

Veel Evangelische gelovigen hebben opmerkelijk genoeg behoefte gekregen aan structuur in wat ze geloven. Van oorsprong was de Evangelische Beweging (EB) echter wars van dogma’s. Professor Wayne Grudem kwam deze moderne behoefte tegemoet met zijn Dogmatiek. Hoe deed hij dat?

Boekanalyse
Het gerecenseerde boek is een eenvoudige samenvatting (geen voorkennis vereist) van Grudems Dogmatiek. Na voorwoorden, een duiding en een inleiding volgen 34 hoofdstukken gegroepeerd in zeven delen (1: de Bijbel; 2. God; 3. de mens; 4. de Here Jezus; 5. toepassen van het heil; 6. de kerk; 7. de toekomst). Het Bijbelse onderwijs van de meeste kerken zou worden besproken, maar er wordt afstand genomen van liberale/progressieve theologie.

De langste hoofdstukken gaan over de Drie-eenheid (H6), de mededeelbare-Eigenschappen van God (H5) en de Persoon van de Here Jezus (H14). De hoofdstukken hebben een vaste opbouw: beginvragen, uitleg en Bijbelse basis doctrine, verwerkingsvragen, vragen voor persoonlijke toepassing, bijzondere termen en een Bijbelgedeelte ter overdenking. Bijbelcitaten komen uit de Herziene Statenvertaling (HSV 2010).

Toegevoegd zijn drie appendices, waarvan de laatste een literatuurlijst is. In voetnoten wordt achtergrond- en broninformatie gegeven. Bij de tekst zijn enkele afbeeldingen gevoegd. Het boek heeft drie zoekregisters.

Evaluatie
Dit is een belangrijke en interessante Refo-evangelische (meer Reformatorisch, dan oorspronkelijk Evangelisch (Baptistisch Calvinisme)) dogmatiek. Onbevangen kan de titel Bijbelse Theologie echter verkeerd worden begrepen; alsof er Theologie in de Bijbel staat. Bedoelt is de wetenschappelijke betekenis ervan; uiteenzetting van veronderstelde Bijbelleringen. Een Bijbellering is echter nog geen Theologie. Ook de ondertitel “het christelijk geloof” is suggestief. Behandeld wordt slechts een bepaald soort christelijk geloof.

Het is vreemd dat nergens in dit boek het woord dogmatiek voorkomt, terwijl Bijbelleringen als ‘doctrines’ worden vertaald. Doctrines zijn echter feitelijk dogma’s (dat wat in de christenheid (een kerk) onbetwijfelbare, ware leringen wordt geacht). Het zijn latere menselijke vaststellingen. Er kunnen daardoor nooit doctrines in de Bijbel staan. Daar komt bij dat eerst bewezen moet worden dat (een) geïdentificeerde lering(en), waar een doctrine van wordt afgeleid, ook echt in de Bijbel staat.

Grudem noemt zijn boek een systematische theologie. Maar dat laatste is slechts op neutrale wijze de structuur van wetenschappelijk (mensenwerk) vastgestelde Bijbelse leringen beschrijven. Hij geeft echter een enkelvoudige richting aan voor leringen. Dat gaat veel verder. Wat hij doet wordt dogmatiseren genoemd.

Er staan nogal wat merkwaardige en onware opmerkingen in dit boek. Zou zouden gelovigen nooit in staat zijn de hele Bijbel te gehoorzamen (in de Bijbel staat van wel; Mr 9:23), maar omdat de Here Jezus al hun zonden zou hebben vergeven (staat niet in de Bijbel, want dat zou het Hogepriesterlijk werk van de Here Jezus voor Gods volk overbodig maken; Rm 8:34; Heb 2:17; 8:3) zouden zij nooit onder Gods oordeel komen (in de Bijbel staat dat alle mensen geoordeeld worden; Heb 9:27). Dat zijn op elkaar gestapelde onwaarheden.

Een groot gebrek van dit boek is het gemis aan doordenking van de centrale plaats van het volk Isra‘El. Dat volk wordt slechts in een aantal paragrafen afgedaan, maar dat veronderstelt een latente Vervangingstheorie. Dat blijkt wanneer hij stelt dat alle beloften van het Oude Testament op de christenheid zouden zijn overgegaan. Toch stelt hij ook dat Isra‘El en ‘de kerk’ één zouden zijn (geen twee-Godsvolken-/twee-wegentheorie). Gelukkig stelt hij daarbij dat Isra‘El van ‘de kerk’ zou zijn onderscheiden en dat er geen eigen reddingsplan van God (buiten de Here Jezus) voor Isra‘El zou bestaan.

Dit boek heeft veel lege pagina’s (circa 8% van het boek). Nergens is beschreven wie Grudem is. Voor het grootste deel van de EB zal dit boek een must have zijn. Maar niet voor de Messiaanse Beweging.


Grudem, W., Bijbelse theologie. Essentieel onderwijs over het christelijk geloof. Bewerkt door J. Purswell. 2020, Centrum voor Pastorale Counseling v.z.w., Heverlee (België), 763 pagina’s, € 39,95, ISBN: 9789079465880.