En Debora zong

Of Debora zelf kinderen heeft gebaard, staat niets geschreven, wel noemt ze zichzelf in Richteren 5:7 ‘Moeder in Israël’. In haar beroemde lied, dat ze zingt na de overwinning op de Kanaänieten, verschijnen uiteenlopende moeders op het toneel.

‘Onder de palmboom van Debora, tussen Rama en Bethel’, daar woonde Debora, en de Israëlieten gingen voor rechtspraak naar haar toe. Ze is de enige vrouwelijke rechter in het boek Richteren.

Debora was een profetes. Waarom ze een profetes genoemd wordt, staat niet in de Bijbel, maar natuurlijk hebben de rabbi’s daar een verklaring voor. Debora wordt de ‘vrouw van Lappidoth’ genoemd. In de grondtekst staat eshet lappidot. Dat kan vrouw uít Lappidot betekenen, maar ook vrouw ván Lappidot. Nog een derde betekenis is vrouw van fakkels, omdat lappidot letterlijk fakkels betekent.

Vandaar het verhaal dat Debora lange pitten maakte voor de menora in de tabernakel in Silo. Ze maakte de pitten extra dik waardoor ze mooi licht verspreidden. Haar man bracht ze naar de tabernakel. De Eeuwige zag wat Debora deed en zei: ‘Omdat jij mijn licht groter wil maken, zal ik jouw licht in Juda en Jeruzalem groter maken’.  Zo werd Debora een profetes. De Joodse traditie gaat er van uit dat Barak de man is van Debora. Interessant is dat Barak bliksem betekent – een vurig koppel.

Palmboom

De palmboom waaronder  Debora rechtsprak, heeft volgens de rabbi’s ook een symbolische betekenis. Met zijn rechte stam en de bladeren in de top die zich naar de hemel draaien, staat hij voor de generatie van Debora, de generatie die eendrachtig naar de Eeuwige luisterde. Een andere verklaring voor het rechtzitten onder de boom is dat Debora, als vrouw, niet met een man alleen kon zijn in haar huis. Onder de boom zat ze in het volle zicht.

Barak weigerde ten strijde te trekken als Debora niet met hem meeging. Geen vreemde eis. Bedenk dat koning Jabin negenhonderd ijzeren strijdwagens bezat, die zijn vergelijkbaar met de tanks van nu. Daarnaast kon een profeet het leger inspireren en door goddelijke ingeving weten wat het juiste tijdstip voor de aanval was. Debora ging mee, maar vertelde Barak dat hij weinig eer zou behalen, want de Eeuwige zou Sisera in handen geven van een vrouw.

Strijdende sterren

Barak daalde de berg Tabor af om te vechten, Debora blijft op de berg, net als Mozes in de strijd tegen de Amalekieten. Volgens de Joodse overlevering heeft de Eeuwige op verschillende manieren ingegrepen tijdens de strijd. Zo is de zon blijven stilstaan, veranderde de nacht in dag. Ook stuurde hij een overstroming waardoor de gevreesde strijdwagens vastliepen.

Net als Mirjam na de tocht door de Rietzee en als voorloper van de vrouwen die Davids overwinningen vierden met zang en dans, zette ook Debora een lied in na de strijd (Richteren 5:20):
Vanuit de hemel streden zij,
vanuit hun banen streden de sterren tegen Sisera.

Geboorte

Sisera koos het hazenpad en verschuilde zich in de tent van Heber, de Keniet. Hier verschijnt een tweede moeder op het toneel: Jaël. Zij ving Sisera op, gaf hem melk te drinken, stopte hem in, wachtte tot hij sliep en… Hamerde een tentpin door zijn hoofd.

Debora zong over de daad van Jaël in Richteren 5:
Laat gezegend zijn boven de vrouwen, Jaël, de vrouw van Heber, de Keniet.
(…)
Zij sloeg Sisera, spleet zijn hoofd,
verbrijzelde en doorboorde zijn slaap.
Tussen haar voeten kromde hij zich, viel hij, lag hij.
Tussen haar voeten kromde hij zich, viel hij.
Waar hij zich kromde,
waar hij zich kromde, daar viel hij, geschonden.

Omdat er in het Hebreeuws staat ‘tussen de benen’ vertellen sommige commentaren dat Jaël Sisera eerst heeft verleid en hem na de daad heeft gedood. Een andere verklaring is dat Debora zingt over moeders. Eerst over haar eigen rol als moeder van Israël, dan over Jaël als moeder van de dood. Jaël doodde Sisera tussen haar benen, daar waar een kind wordt opgevangen na de geboorte. Door een moeder van de dood voor Sisera te zijn, schenkt Jaël leven aan Israël.

Moeder

Meteen hierna springt het lied naar de vrouw die Sisera het leven heeft geschonken. Verlangend keek ze uit naar de terugkeer van haar zoon, naar de val van Israël.
Even lijkt het of Debora loyaal is, als de ene moeder naar de andere moeder, maar dat is snel over.

Debora is alleen loyaal aan de Eeuwige en Israël. Haar moederschap reikt verder dan biologisch: zij is een moeder voor Israël.

O General is een lied van Girls In Trouble Music over Debora en Jaël. Hier kun je het luisteren.