Jaap Bönker: ‘God heeft een plan met de wereld door Israël heen’

Al een jaar is hij bezig om als directeur bij de Bijbelse Cultuur Stichting en Comité Gemeente Hulp Israël (cgi) Israël op de kaart te zetten in christelijke kringen. “Als het moet ga ik 24 uur door, maar ik moet natuurlijk ook nog slapen”, lacht Jaap Bönker.

Volgens Bönker die zelf Israël sinds zijn bekering in ’79 op zijn hart heeft, zie je in de kerk steeds minder terug van Israël. Als bruggenbouwer en ‘contactenlegger’ zoals hij zichzelf noemt, heeft hij zich in 2018 vooral bezig gehouden met het benaderen van groepen waarmee hij kan samenwerken om dit te veranderen. “Zo werken we nu samen met de christelijke ambassade (ICEJ) en de NEM (Near East Ministry). In februari zullen we een bijeenkomst houden voor jongvolwassenen.”

Door de jongvolwassenen te bereiken hoopt hij dat Israël weer in het vizier komt binnen de kerken. “God heeft een plan met de wereld door Israël heen.” Zelf kwam hij daarachter toen hij tot een dieper geloof kwam. “Ik was kerkelijk opgevoed. De zondagsverhalen kende ik wel. Na mijn bekering zag ik in dat het niet zomaar verhaaltjes waren, maar dat er geschiedenis in zit, die betekenis heeft voor de toekomst. Ik heb toen Brandpunt Bijbelscholen gedaan – tegenwoordig Evangelisch Theologische school-, waar ik les kreeg van mensen die een visie hadden op Israël. Dat prikkelde mij nog meer. In mijn theologische studie (ETA) heb ik mij daar verder in verdiept. Al met al is dat een proces geweest, waar ik nog steeds middenin zit. Iemand vroeg me laatst waar ik kerkelijk zit, waarop ik antwoordde het niet te weten. “Ik zit bij de Evangelische kerk, maar mis Israël daar”, verklaart hij.

Lees ook: ‘Er ligt een stigma op de Messiaans-Joodse beweging’

Plan met Israël

In zijn reizen in het Midden-Oosten sprak Bönker zowel met Orthodoxe als Messiaanse Rabbijnen. Ook is hij actief binnen de Arabische wereld. “Veel mensen vinden het vreemd wat ik als Israël-liefhebber heb met de Arabieren, maar het zijn in Israël juist de Arabische gemeentes die het plan met God goed zien. Daarnaast is ook Ishmaël gezegend in Abraham. En ze hebben onze steun nodig, want om die reden zitten ze in een slecht hoekje. Meestal werken ze in een moslimomgeving. Koppel dat maar aan elkaar. Dan snap je dat het niet gemakkelijk moet zijn. Toch zijn het juist de gelovige Arabieren die de Orthodoxe gelovigen uit het Jodendom aantrekken. Dat komt, omdat ze, de Orthodoxe Joden, het niet snappen. Daarom gaan ze in gesprek. Zo zijn al diverse Orthodoxe Joden tot bekering gekomen. Opmerkelijk”, vindt hij. Dat zijn de eerstelingen.

Cultureel denken

Bönker heeft inmiddels een zestal boeken op zijn naam staan, waarvan vijf gaan over het cultureel denken in de Bijbel. Vanaf 1988 verzamelt hij voorwerpen die hij met lezingen laat zien, proeven, horen en ruiken. “Ik vertel daarbij de achtergrond van de voorwerpen met als doel mensen mee te nemen in de cultuur van de Bijbel. Ik breng mensen terug in de tijd van Abraham en vertel over het leven, gebruiken en gewoonten.”

Bönker doet dit, om westerlingen te stimuleren de Bijbel meer op een Oosterse manier te lezen. “Met onze westerse bril lezen we over details heen die van waarde zijn. Het eerste voorbeeld dat me te binnen schiet, is het feit dat Juda bij een prostituee terechtkomt. Dat is Tamar. Zijn schoondochter. Daar kun je een Goede Tijden Slechte Tijden verhaal van maken, maar er zit een gedachte achter. Tamar staat op haar erfrecht. Dat ze nageslacht krijgt. Daar lezen de meeste westerlingen overheen. Juda geeft zijn zegelring weg en zijn staf. Daarmee geeft hij alles weg wat zijn positie is. Als je dat verhaal met die kennis in je achterhoofd leest, krijgt het een diepere betekenis.”

Losser

Voor Bönker was dat ook een van de beweegredenen om samen met Ds. Simon van Groningen een boek te schrijven over de losser. “Wat is nou een losser? Samen met Simon van Groningen zijn we tot verrassende inzichten gekomen. Zo maken we het sterven en opstanden van Jezus Christus enorm klein. Hij is onze Losser. Dat is dus wat de aardse losser doet, maar dan in het hemelse, wereldwijd. Dat is in veel groter verband. De kerk in het algemeen verliest het Oude Testament – dat vind ik persoonlijk een rot woord – uit het oog. Ofwel is er geen aandacht meer voor wat in de Torah staat, wat van betekenis is voor de toekomst. In de Evangelische wereld is het in ieder geval enorm mager. In de behoudende en Reformatorische kerk is er meer aandacht voor.”

“De meeste gemeenten hebben een hoog Paulus-gehalte. Er wordt veel gepreekt vanuit Paulus, maar ik vraag me af of Paulus als hij die preken zou horen, of hij daarachter zou kunnen staan.”

Verbonden en verbanden

Altijd is hij bezig met het zoeken van de verbonden en de verbanden. “Dat is mijn werk van de afgelopen jaren”, aldus Bönker. Ook adviseert hij kerken hoe invulling te geven aan het aspect onderwijs binnen de gemeente. “De meeste gemeenten hebben een hoog Paulus-gehalte”, zegt hij. “Er wordt veel gepreekt vanuit Paulus, maar ik vraag me af of Paulus als hij die preken zou horen, of hij daarachter zou kunnen staan. Paulus zelf citeert namelijk veel de profeten. Dat doet ook Yeshua. Hij verwijst continu naar de Torah en de profeten met het idee: ‘Dat gaat over Mij. Dat moet je lezen.’ Om een voorbeeld te noemen: Laatst in de gemeente sprak de Oudste van dienst bij het avondmaal: ‘Dit is de maaltijd die Jezus heeft ingesteld’. Dat sprak ik tegen. ‘Jezus heeft het niet ingesteld. Het is de Pesach viering en eigenlijk al heel oud’. Dan zie je dat alle monden open vallen. In mijn boek ‘Schaduwfeesten’ kun je uitgebreid lezen wat Jezus in de christelijke feesten betekent en wat Hij nog gaat betekenen. De aandacht daarvoor hoop ik uit te breiden in de kerken.”

Lees ook: Joden en Arabieren verzoenen zich in Nederland op verjaardagsfeest Israël

In het kader daarvan zal hij in 2019 ook reizen gaan organiseren. “Die reizen gaan naar andere plekken dan de gemiddelde Israël-ganger gaat. Ik wil mensen meenemen in het denken: wat is er voortgekomen uit Abraham, Israël en Jacob. Dan kom je dus in gebieden, waar de meeste toeristen niet komen. Zo wil ik laten zien wat Gods plan is door Abraham heen voor de kinderen van Isaak, maar ook kinderen van Ismael. Van 1 tot 12 mei 2019 is er een reis via het CGI. Het doel is dat Nederlandse gemeenten en kerken meer aandacht krijgen voor Messiaans en Arabische gelovigen met een Bijbelse visie. Die broeders en zusters moeten we steunen. Hoe meer kerken en gemeentes erbij betrokken raken, hoe beter het wordt.”

Jaap Bönker is te bereiken via @j.bonker@cgi-holland.nl.